Wyrok NSA: Opłacona z opóźnieniem faktura zaliczkowa nie staje się pusta

21 czerwca 2023 r. NSA, w sprawie o sygn. I FSK 229/20, wydał korzystny dla podatników wyrok, w którym wyraził tezę, iż faktura zaliczkowa wystawiona wcześniej niż 30 dnia przed otrzymaniem całości bądź części zapłaty nie staje się fakturą pustą. W konsekwencji tego wystawca nie musi płacić wykazanego na niej podatku.

Czego dotyczyła sprawa?

Podłożem dla sprawy był wniosek o interpretację indywidualną złożony przez spółkę informatyczną, w którym wskazała, że jej klientami są często instytucje publiczne i duże przedsiębiorstwa, w związku z czym musi ona częstokroć podporządkować się warunkom, które stawiają owi klienci. Zdarzają się sytuacje, iż klienci wymagają, aby zapłata umówionej zaliczki (bądź całej należności) nastąpiła z góry, przed wyświadczeniem usług, na podstawie wystawionej faktury VAT. W takim przypadku kontrahenci umawiają się, iż płatność nastąpi na podstawie faktury VAT w terminie do 30 dni od jej wystawienia.

Zdarzają się sytuacje, że klient opóźni się z płatnością, która wpłynie na rachunek spółki po upływie 30 dnia od wystawienia faktury VAT. W związku z tym może zdarzyć się sytuacja, że faktura zostanie opłacona niezgodnie z art. 106i ust.7 pkt. 2 ustawy o VAT, tzn. po upływie 30 dni (od 1 stycznia 2022 r. termin ten przedłużony został do 60 dni). Podatnik podnosił, że w takiej sytuacji faktura nie staje się pusta, gdyż zapłata i czynności nastąpiły z opóźnieniem, lecz w dalszym ciągu faktura dokumentuje rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, wobec czego zdaniem podatnika do tej sytuacji nie ma zastosowania art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Ponadto spółka podniosła, iż w takiej sytuacji nie będzie zobowiązana do wystawienia faktury korygującej do zera, gdyż taka możliwość istnieje jedynie wtedy, gdy faktura zostaje wprowadzona do obrotu pomimo braku podstaw do jej wystawienia. Zdaniem podatnika w tym przypadku podstawa istnieje, gdyż są nią postanowienia stron dotyczące przyszłych rozliczeń.

Dyrektor KIS na nie…

Ze stanowiskiem podatnika nie zgodził się fiskus podnosząc, iż we wskazanej we wniosku sytuacji spółka po upływie 30 dni (obecnie 60 dni) powinna wystawić fakturę korygującą w zakresie podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku. Natomiast jeżeli tego nie zrobi, to zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT powinna zapłacić podatek wnikający z pierwotnej faktury.

Sądy ,,na tak”

Stanowisko spółki zostało potwierdzone zarówno przez WSA w Rzeszowie (I SA/Rz 1130/18) jak i przez NSA. Sądy zgodnie wskazały, iż przepis art. 108 ust. 1 ustawy o VAT dotyczy wyłącznie faktur niedokumentujących rzeczywistych transakcji.

WSA zwrócił uwagę na to, że celem art. 108 ust. 1 ustawy o VAT jest eliminacja odliczenia podatku naliczonego z faktur, które nie dają ku temu podstaw, gdyż nie dotyczą rzeczywistych zdarzeń gospodarczych. Natomiast skoro w przypadku faktur zaliczkowych obowiązek powstaje w dacie otrzymania płatności, to prawo do odliczenia ma charakter zawieszony i powstaje z chwilą dokonania płatności.

NSA w swoim orzeczeniu odwołał się zarówno do własnego jak i unijnego orzecznictwa. Zdaniem NSA art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie ma zastosowania w sytuacji, kiedy faktury zaliczkowe wystawione zostały na ponad 30 dni (obecnie 60) przed wpływem zaliczki. Natomiast sankcja z art. 108 ustawy o VAT może być stosowana wyłącznie, gdy istnieje ryzyko braku wpływów budżetowych z tytułu VAT.