Fiskus kolejny raz przegrywa w sądzie w sprawie neutralności podatkowej restrukturyzacji

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2023 roku (sygn. akt I SA/Wr 811/22), Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu orzekł, że restrukturyzacja, która nie ma na celu unikania opodatkowania ani uchylenia się od niego, jest neutralna podatkowo, nawet jeżeli nie jest pierwszą z kolei. WSA wskazał, że wprowadzone do polskich ustaw o podatku dochodowym ograniczenie neutralności podatkowej reorganizacji jedynie do pierwszej restrukturyzacji jest sprzeczne z postanowieniami unijnej Dyrektywy 2009/133/WE. Orzeczenie to jest kolejnym wyrokiem wpisującym się w linię orzeczniczą, choć wskazać należy, że w sprawie tej nie wypowiedział się jeszcze NSA.

Polski Ład 1.0 (nowelizacja z 29 października 2021 r.) zmienił bowiem przepisy w tym zakresie w ten sposób, że owa neutralność wystąpi wyłącznie dla pierwszych transakcji takich, jak połączenia, podział spółek czy wymiana udziałów. Kolejne transakcje będą opodatkowane, o ile wiąże się z tym emisja nowych udziałów – art. 12 ust. 4 pkt 12 lit. a i art. 12 ust. 11 pkt 3 ustawy o CIT. Przed zmianą przepisów przychód wspólnika spółki, będącej przedmiotem przejęcia lub podziału nie podlegał zasadniczo opodatkowaniu w chwili dokonania tego połączenia, podziału czy wymiany udziałów. Obowiązek uiszczenia podatku powstawał dopiero w sytuacji odpłatnego zbycia udziałów (akcji). Wprowadzona zmiana prowadzi natomiast do sytuacji powstania obowiązku podatkowego już w momencie dokonania reorganizacji niespełniającej warunków neutralności (drugiej i każdej następnej).

WSA we Wrocławiu podjął sprawę dotyczącą podziału spółki przez wydzielenie. Spółka dzielona od lat prowadzi działalność w zakresie odbioru, zagospodarowania oraz składowania odpadów komunalnych i przemysłowych. Wydzielona miała zostać część działalności związana ze składowaniem odpadów. Miało to skutkować obniżeniem kapitałów własnych w spółce będącej przedmiotem podziału oraz zwiększeniem kapitału zakładowego i innych kapitałów w spółce przejmującej. W wyniku tego procesu planowano utworzyć i wydać nowe udziały w spółce przejmującej, a całość tych udziałów miałaby objąć spółka dominująca w grupie, będąca jedynym wspólnikiem obu spółek uczestniczących w podziale. Wskazać przy tym należy, że spółka ta nabyła wcześniej udziały w spółce dzielonej w wyniku transakcji wymiany udziałów.

Spółka twierdziła, że w wyniku planowanej transakcji nie uzyska przychodu podatkowego zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 8b ustawy o CIT. Argumentowała, że majątek, który jest wydzielany oraz majątek pozostający w spółce podczas jej podziału, stanowiły część przedsiębiorstwa w dniu podziału. Dyrektor KIS wskazał, że chociaż na podstawie powołanego przepisu przychód rzeczywiście nie powstanie, to powstanie on jednak na gruncie art. 12 ust. 1 pkt 8ba w zw. z art. 12 ust. 4 pkt 12 lit. a ustawy o CIT (przepisy wprowadzone Polskim Ładem 1.0 ograniczające neutralność podatkową do pierwszej reorganizacji). Organ wskazał, że skoro przedmiotowe udziały były już przedmiotem wcześniejszej reorganizacji, to planowana transakcja nie będzie neutralna podatkowo, gdyż nie spełnia warunków neutralności wprowadzonych Polskim Ładem. Co znamienne, WSA nie zgodził się z tym stanowiskiem wskazując, że nowo wprowadzone ograniczenia naruszają Dyrektywę 2009/133/WE przewidującą neutralność podatkową reorganizacji. Dyrektywa ta przewiduje neutralność podatkową restrukturyzacji, które nie mają charakteru unikania ani uchylania się od opodatkowania – bez względu na to, która z kolei jest to restrukturyzacja.

Dotychczas w analogiczny sposób o transakcjach polegających na połączeniu spółek, podziale lub wymianie udziałów wypowiedziały się WSA w Gliwicach (wyrok z dnia 23 kwietnia 2023 r., sygn. Akt I SA/Gl 14/23) oraz WSA w Olsztynie (wyrok z dnia 28 czerwca 2023 r., sygn. akt I SA/Ol 118/23).