Faktyczne nabycie nieruchomości a ulga mieszkaniowa

W dniu 19 kwietna 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok, w którym uznał, iż samo podpisanie umowy przedwstępnej zakupu oraz dokonywanie wpłat zaliczek nie jest wystarczające, aby móc skorzystać z ulgi mieszkaniowej. W jego uznaniu warunkiem skorzystania z ulgi jest zawarcie umowy przenoszącej własność przed upływem terminu określonego przez ustawę.

Z wnioskiem o indywidualną interpretacje podatkową wystąpił mężczyzna,  który w 2016 r.  sprzedał mieszkanie, jednakże zrobił to przed upływem 5 lat od nabycia.  W związku z tym zobowiązany byłby do zapłaty podatku od dochodu ze zbycia, jednakże chcąc się od tego uchylić, postanowił skorzystać z ulgi na cele mieszkaniowe, określonej w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT.

Zgodnie z niniejszym przepisem wolne od podatku dochodowego są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e, w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Wnioskodawca, dwa lata po sprzedaży mieszkania zawarł przedwstępną umowę zakupu działki, na której postanowił wybudować dom, który zamierzał wykorzystać na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych. Przy zawarciu umowy przedwstępnej wpłacił także dwie zaliczki. Uznał, iż w związku z tym może skorzystać z ulgi mieszkaniowej, bowiem w ustawowym okresie przeznaczył część przychodu ze sprzedaży na własne cele mieszkaniowe (w tamtym okresie ustawa przewidywała termin 2-letni, który obecnie, od 2019 r., wynosi 3 lata).

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał jednak, iż zgodnie z przepisami ustawy o PIT wolny od podatku jest dochód, który został poniesiony na ostateczne i definitywne nabycie nieruchomości, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca, gdyż została zawarta jedynie umowa przedwstępna oraz wpłacona zaliczka, a nie doszło do przeniesienia własności nieruchomości.  W związku z tym, iż podatnik ostatecznie nabył własność działki po upływie ustawowego (obowiązującego w tamtym czasie) 2-letniego terminu, to nie przysługuje mu ulga określona w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT, w konsekwencji czego podatnik musi zapłacić podatek od dochodu ze sprzedaży mieszkania.

Sprawa trafiła przed Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. Sąd ten przychylił się do stanowiska podatnika i uchylił interpretację Dyrektora KIS.  Ostatecznie jednak NSA  uchylił wyrok WSA, przychylając się do stanowiska Organu. Sąd stwierdził, że w przypadku skorzystania z ulgi mieszkaniowej warunkiem jest, aby nabycie nieruchomości miało miejsce w określonym w ustawie  okresie, a skoro w niniejszym stanie faktycznym w terminie uprawniającym do ulgi podpisano jedynie umowę przedwstępną, a   faktyczne przeniesienie własności nieruchomości nastąpiło po upływie dwóch latach,  to zdaniem Sądu podatnik nie miał prawa do skorzystania z ulgi mieszkaniowej.