Exit tax - przesunięcie terminu wpłaty dla podatników PIT o kolejne dwa lata

Nadeszły kolejne zmiany w zakresie podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków, zwanym inaczej „podatkiem od wyjścia” od angielskiego terminu exit tax. Najnowsze rozporządzenie Ministerstwa Finansów dotyczące tego podatku z 2 sierpnia 2023 r. zakłada zasadniczo przedłużenie terminu do wpłaty, przez podatników PIT, podatku należnego od dochodów z niezrealizowanych zysków o kolejne dwa lata - do końca 2025 r. To kolejne już przesunięcie terminu w tym zakresie.

Przypominamy, że podatek ten został wprowadzony do obu ustaw o podatku dochodowym z dniem 1 stycznia 2019 r., a obowiązek jego uiszczania przez osoby fizycznie był już kilkukrotnie przesuwany w drodze rozporządzeń. W efekcie podatek należny od dochodów z niezrealizowanych zysków wynikających z miesięcznych deklaracji składanych za okresy rozliczeniowe od 1 stycznia 2019 do 30 listopada 2025 r. podatnik ma zapłacić do końca 2025 r. Jednak w przypadku, gdy podatnik utracił w całości lub w części składnik majątku, wtedy obowiązek zapłaty podatku przypada do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do utraty - jeśli utrata w całości lub w części tego składnika majątku nastąpiła przed dniem 1 grudnia 2025 r. Dokonywane rozporządzeniami przesunięcia terminów dotyczą jedynie podatku PIT.

Opodatkowaniu podlega przeniesienie składnika majątku poza terytorium Polski, w wyniku którego Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku w związku z przeniesieniem majątku do innego państwa członkowskiego, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu. Exit tax obowiązuje również przy zmianie rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, w wyniku której Polska w całości lub w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego miejsca zamieszkania do innego państwa.

Dochód z niezrealizowanych zysków oznacza nadwyżkę wartości rynkowej składnika majątku ustalanej na dzień jego przeniesienia albo na dzień poprzedzający dzień zmiany rezydencji podatkowej ponad jego wartość podatkową. Przenoszone aktywa opodatkowuje się na zasadzie fikcji prawnej, która zakłada, że majątek jest sprzedawany w rezydencji pochodzenia. Obowiązujące stawki podatku dla osób prawnych to 19%, a dla osób fizycznych 3% lub 19% - w zależności od tego, czy ustala się wartość podatkową składnika majątku.

Istotą podatku exit tax jest obowiązek jego zapłaty już w momencie zmiany rezydencji, niezależnie od tego, czy po przeprowadzce dalej będziemy właścicielami posiadanego majątku. Takie rozwiązanie wydaje się sprzeczne z prawem unijnym, w szczególności z zasadami przepływu osób i kapitału w ramach UE, gdyż obowiązek podatkowy nie powinien powstawać w chwili przeniesienia majątku za granicę, lecz dopiero w chwili zbycia go za granicą, co dostrzegł Minister Finansów. Celem exit tax na gruncie UE miało być bowiem przeciwdziałanie sztucznym zmianom rezydencji mającym na celu korzystniejsze opodatkowanie zbycia, a nie opodatkowanie każdego zagranicznego transferu aktywów. Zgodnie z dyrektywą (Dyrektywa Rady UE 2016/1164 z 12 lipca 2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania), podatkiem objęte miały być tylko osoby prawne. Polski ustawodawca poszedł jednak o krok dalej i opodatkował nie tylko majątek związany z działalnością gospodarczą osób fizycznych, ale też majątek osobisty, co stało się przyczyną wielu wątpliwości na temat zgodności polskich przepisów z traktatowymi swobodami przepływu osób i kapitału.

Podatnicy mają obowiązek złożyć deklaracje urzędom skarbowym, zgodnie z ustalonym wzorem (PIT-NZ), dotyczące wysokości dochodu z niezrealizowanych zysków. Termin na złożenie deklaracji oraz wpłacenie należnego podatku przypada do 7 dnia miesiąca po miesiącu, w którym łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku przekroczyła 4 mln zł. Jeżeli po przekroczeniu tej kwoty przenoszone są kolejne składniki majątku, podatnicy mają z kolei obowiązek składania deklaracji do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przenoszone są składniki, oraz wpłacenia w tym terminie podatku należnego.

Przedłużenie terminu zapłaty podatku do czasu zbycia składnika majątku lub jego utraty w inny sposób ma na celu ułatwienie podatnikom wywiązania się z obowiązków podatkowych do czasu otrzymania środków pieniężnych lub do czasu, gdy podatnicy zdecydują się nieodpłatnie przekazać majątek (np. w formie darowizny).