CBAM – pierwsze obowiązki już w tym roku

O procedurze wdrożenia nowego unijnego podatku CBAM pisaliśmy na naszej stronie już w kwietniu. CBAM to nowy podatek, który jest istotny dla importerów aluminium, cementu, stali, żelaza, nawozów sztucznych, wodoru i energii elektrycznej, a w przyszłości również dodatkowych grup wyrobów, których produkcja powoduje wysoką emisje gazów cieplarnianych.

Celem wprowadzenia nowej daniny jest minimalizacja ryzyka związanego z ,,wyciekiem emisji CO2” poza UE, w celu skutecznej walki ze zmianami klimatu. CBAM ma również stopniowo zastąpić istniejące już unijne mechanizmy, w szczególności przydział bezpłatnych uprawnień w ramach EU ETS.

Należy zaznaczyć, że przepisy dotyczące CBAM nie wymagają implementacji, stąd też już od października 2023 r. importerzy wymienionych w rozporządzeniu CBAM towarów będą musieli gromadzić dane, których zakres znacznie wykracza poza dzisiejszy zakres danych potrzebnych do raportowania przy imporcie, tj. dane o emisji wbudowanej czy podatku węglowym w kraju pochodzenia.

Dane te będą potrzebne do wypełnienia obowiązku raportowania, bowiem w okresie przejściowym od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2024 r. importerzy będą zobowiązani do obliczania emisji wbudowanych i składania kwartalnych sprawozdań CBAM.

Mechanizm CBAM będzie miał zastosowanie do importowanych towarów na etapie ich przejścia przez terytorium celne UE. Tylko ,,Upoważnieni Zgłaszający” będą mogli importować produkty objęte CBAM oraz nabywać certyfikaty CBAM, których cena będzie powiązana z ceną certyfikatów ETS.

Podmiot, aby stać się „Upoważnionym Zgłaszającym”, będzie musiał spełniać szereg warunków - m.in. posiadać zdolność finansową i operacyjną do wypełnienia zobowiązań, wykazać brak poważnych czy powtarzających się naruszeń prawa celnego i podatkowego, posiadać nadany numer EORI, wskazać szacunkowy wolumen i wartość towarów importowanych.

Wnioski o nadanie takiego statutu importerzy będą musieli złożyć do 31 grudnia 2024 r. „Upoważnieni Zgłaszający” będą zobowiązani m.in. do obliczenia emisji wbudowanych w importowane towary, składania rocznych deklaracji CBAM, a także nabywania i przekazywania do umorzenia odpowiedniej ilości certyfikatów CBAM.

W styczniu 2026 r. nastąpi pełne wdrożenie przepisów – w miejsce raportowania emisji pojawi się obowiązek składania rocznej deklaracji CBAM i dokonywania zakupów certyfikatów CBAM. Pierwsza deklaracja będzie musiała zostać złożona w 2027 r. do dnia 31 maja za poprzedni rok podatkowy tj. rok 2026.

Składanie rocznych deklaracji CBAM będzie się wiązać z takimi obowiązkami, jak:

• kalkulacja faktycznych emisji - zgodnie z metodami wymienionymi w załączniku III Rozporządzenia CBAM;
• weryfikacja kalkulacji wskazanych w deklaracji CBAM dokonana przez akredytowanego weryfikatora danych;
• w przypadku, kiedy faktyczne emisje nie będą mogły być odpowiednio ustalone, a także w przypadku emisji pośrednich konieczne będzie wskazanie wartości domyślnej – zgodnie z załącznikiem III;
• „Upoważnieni Zgłaszający” będą zobowiązani do przechowywania stosownej dokumentacji dotyczącej przeprowadzonych kalkulacji.

Zakup certyfikatów CBAM odbywać się będzie we właściwym dla danego państwa członkowskiego UE organie, po cenie obliczanej w zależności od tygodniowej średniej ceny aukcyjnej uprawnień EU ETS. Natomiast w sytuacji, kiedy importerzy udowodnią, że cena emisji dwutlenku węgla została już zapłacona przez producentów towarów, będą mogli dokonać odliczenia tej kwoty od ostatecznego rachunku.

W związku z CBAM na unijnych importerów zostaną nałożone zarówno nowe obowiązki administracyjne jak i koszty. Pierwszym z wyzwań, które powinno zostać podjęte już teraz jest określenie zakresu nowych obowiązków i ich wpływu na funkcjonowanie łańcuchów dostaw, w których importerzy uczestniczą. W przypadku niedotrzymania obowiązku złożenia kwartalnego raportu, na importerów mogą zostać nałożone kary. Ich wysokość i rodzaj nie zostały jeszcze określone, ale zgodnie z brzmieniem dyrektywy unijnej mają być ,,skuteczne, proporcjonalne i odstraszające”.

Co więcej, CBAM może wpłynąć na unijny rynek poprzez wzrost cen importowanych wyrobów, wyrównując tym samym warunki konkurencyjne wobec unijnych producentów objętych systemem EU ETS.