Nowości w CRBR — zmiany dla fundacji i stowarzyszeń

Od dnia 13.10.2019 r. obowiązuje ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej: ustawa), która przewiduje utworzenie systemu teleinformatycznego - Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (dalej: CRBR). Ustawa ta wprowadziła obowiązek zgłaszania i aktualizowania informacji o beneficjentach rzeczywistych przez spółki jawne, komandytowe, komandytowo – akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjne (za wyjątkiem spółek publicznych).

Na chwilę obecną wszystkie te spółki zobowiązane są do zgłaszania informacji – oraz aktualizacji tych informacji – o swoich beneficjentach rzeczywistych do CRBR w terminie 7 dni od dnia zaistnienia zmian (w przypadku deklaratoryjnych wpisów w rejestrze przedsiębiorców), bądź w terminie 7 dni od dnia zarejestrowania zmian wpisu w Krajowy Rejestrze Sądowym (w przypadku konstytutywnych wpisów w rejestrze przedsiębiorców).

Na mocy nowelizacji ustawy, ogłoszonej w dniu 30 kwietnia 2021 r., a wchodzącej w życie w dniu 30 października 2021 r. – rozszerzony został katalog podmiotów zobowiązanych do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych.

Obecnie obowiązek dodatkowo został nałożony na:

1. Trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP lub nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium RP w imieniu lub na rzecz trustu,
2. Spółki partnerskie,
3. Europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,
4. Spółki europejskie,
5. Spółdzielnie,
6. Spółdzielnie europejskie,
7. Fundacje,
8. Stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.

Termin na zgłoszenie

Jeśli chodzi o terminy zgłoszeń dla nowo obowiązanych podmiotów – istnieje tutaj znacząca rozbieżność. Podmioty wpisane do KRS po dniu 30 października 2021 r. zobowiązane są do dokonania stosownego zgłoszenia w CRBR w terminie 7 dni od daty ich wpisania do KRS. Natomiast podmioty istniejące już na rynku – zatem zarejestrowane przed dniem 30 października 2021 r. – mają obowiązek dokonać zgłoszenia w nieprzekraczalnym terminie do 31 stycznia 2022 r.

Jakie informacje powinny być zgłaszane do rejestru?

Zgodnie z art. 59 ustawy, zgłoszeniu do rejestru będą podlegały:

1. dane identyfikacyjne zobowiązanych do zgłoszenia podmiotów, tj.: nazwa (firma), forma organizacyjna, siedziba, numer w KRS, NIP),
2. dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu, wspólnika lub powiernika, bądź inną osobę uprawnioną do reprezentowania w/w podmiotów, tj.: imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, numer PESEL, a w przypadku jego braku data urodzenia.

Ustawa nowelizująca rozszerzyła również katalog przesłanek do ukarania zobowiązanych do zgłoszenia podmiotów. Obok niezgłoszenia, bądź niezgłoszenia w terminie zmian dot. beneficjentów rzeczywistych, kara będzie mogła zostać nałożona również w sytuacji, gdy podane dane pozostają niezgodne ze stanem faktycznym. Ma to niebagatelne znaczenie, zwłaszcza w kontekście wysokości możliwych do nałożenia kar – tj. do 1 mln złotych. Co więcej, kary te mogą zostać nałożone nie tylko na podmiot, którego dane podlegają zgłoszeniu, ale również na osoby odpowiedzialne za takie zgłoszenie.

Kim jest beneficjent rzeczywisty w rozumieniu przepisów ustawy?

Warto dodać, iż definicja beneficjenta rzeczywistego nie uległa zmianie, stąd nadal zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy, beneficjentem rzeczywistym jest: osoba fizyczna lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna, w tym:

1. w przypadku klienta będącego osobą prawną inną niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego:

• osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem klienta, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
• osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad klientem poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r. poz. 395, 398 i 650), lub
• osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w tiret pierwszym, drugim, trzecim i czwartym oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,

2. w przypadku klienta będącego trustem:

• założyciela,
• powiernika,
• nadzorcę, jeżeli został ustanowiony,
• beneficjenta,
• inną osobę sprawującą kontrolę nad trustem,

3. w przypadku klienta będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym.

Podsumowanie

Nie da się ukryć, że obecny kształt przywołanej definicji budzi znaczące wątpliwości interpretacyjne, gdyż ustawodawca nie stworzył żadnych wskazówek co do tego kto i na jakiej podstawie winien zostać uznany jako beneficjent rzeczywisty np. w przypadku fundacji czy stowarzyszenia, których struktura, a także sposób działania i cele,  znacząco odbiegają od spółek prawa handlowego. Tego rodzaju postępowanie z pewnością nie ułatwia dopełnienia obowiązków nałożonych ustawą, a w konsekwencji może prowadzić do obciążania karami pieniężnymi podmiotów, których głównym celem działania nie jest osiąganie zysku.

Podkreślenia wymaga również, że nie tylko podmioty obowiązane mogą zostać obciążone sankcją na podstawie ustawy. Na mocy nowelizacji, również sam beneficjent rzeczywisty obowiązany jest współpracować z ujawniającym go podmiotem, celem udostępnienia wszystkich niezbędnych danych, pod rygorem kary pieniężnej w wysokości do 50.000,00 zł.

Mając powyższe na względzie, szczególną uwagę i ostrożność należy zalecić organizacjom pozarządowym – w tym zakresie dokonanie prawidłowego zgłoszenia może być problematyczne, a ustalenie beneficjentów rzeczywistych (w świetle obowiązującej definicji) skomplikowane, stąd koniecznym może okazać się przeprowadzenie stosownej analizy oraz skonsultowanie problemu ze specjalistami w tym zakresie.

POBIERZ PLIK Z MATERIAŁEM / 2021_news_Nowości w CRBR .pdf

Zachęcamy do rozmowy z naszymi ekspertami, którzy nie tylko mogą odpowiedzieć na pojawiające się pytania i wyjaśnić wątpliwości, ale także wesprzeć w prawidłowym przygotowaniu podmiotu do wdrożenia regulacji.

Kontakt:

Eryk Malewski, partner, adwokat / E: e.malewski@axelo.pl

Paulina Kula, adwokat / E: p.kula@axelo.pl