Ukraina: mobilizacja do służby wojskowej obywatela Ukrainy

27.02.2022 | PRAWO PRACY I UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

26 lutego 2022r., w związku z sytuacją wojny, wszedł w życie dekret Prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego o powszechnej mobilizacji wojskowej. Do służby mogą być wezwani wszyscy obywatele, którzy zostali przeniesieni do rezerwy, a także ochotnicy. W oficjalnym komunikacie rządu Ukrainy poinformowano, że w celu zapewnienia obrony państwa, zabrania się opuszczania granic Ukrainy przez mężczyzn w wieku 18-60 lat, a przepis ten będzie obowiązywał przez okres stanu wojennego.

Powszechna mobilizacja na Ukrainie zapewne będzie mieć wpływ na sytuację ukraińskich pracowników zatrudnionych przez polskich pracodawców. Obywatele Ukrainy przebywający w Polsce mogą bowiem otrzymać rozkaz – również przekazany drogą telefoniczną - do stawienia się celem powołania do służby wojskowej. W podobnej sytuacji mogą znaleźć się pracownicy ukraińscy, których wojna zastała np. podczas przebywania na urlopie w swoim kraju. Polski pracodawca musi również mieć na uwadze, że zatrudniony Ukrainiec sam - z własnej woli - będzie chciał wrócić aby bronić swojej ojczyzny. Dodać należy, że sprzeciwienie się rozkazowi mobilizacji może być potraktowane przez prawo ukraińskie (podobnie jak ma to miejsce w prawie polskim) jaki przestępstwo dezercji.

Jak w takim przypadku powinien zachować się polski pracodawca?

Nie sposób oczekiwać aby Kodeks pracy lub inne akty powiązane, regulowały wprost zaistniałą sytuację. Niemniej jednak należy uznać, że właściwym zachowaniem pracodawcy będzie udzielenie na ten czas pracownikowi z Ukrainy urlopu bezpłatnego (przypomnieć należy, że wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego powinien złożyć z własnej inicjatywy pracownik) lub oznaczenie jego nieobecności w ewidencji czasu pracy jako nieobecności usprawiedliwionej bezpłatnej. Aktualnie trudno bowiem oczekiwać, aby pracownik ukraiński przedłożył dokumenty np. decyzję o mobilizacji, celem usprawiedliwiania swojego wyjazdu na Ukrainę, dlatego też - o ile istnieje taka możliwość - można odebrać od pracownika stosowne oświadczenie.

W przypadku sytuacji, w której pracownik nie zdąży wrócić z Ukrainy tj. gdy tam został powołany do służby w związku z wojną, sam fakt wieku oraz ewentualna rozmowa telefoniczna z pracownikiem, powinny być wystarczające dla zaewidencjonowania nieobecności usprawiedliwionej.

Agresja militarna Rosji jest również na tyle istotną i bezsprzeczną okolicznością wyjątkową, że trudno bowiem przypuszczać, aby zwolnienie ukraińskiego pracownika, z uwagi na jego nieobecności z tego tytułu, zostało uznane przez sąd jako przyczyna uzasadniająca rozwiązanie stosunku pracy.

Ponadto przypominamy, że o ile pracownika z Ukrainy obowiązuje Kodeks pracy (zatrudniony jest bowiem w reżimie polskiego prawa pracy), o tyle nie obowiązują go inne przepisy dotyczące wyłącznie obywateli polskich np. ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego też nie można stosować polskich regulacji o charakterze militarnym w stosunku do zatrudnionego obywatela Ukrainy.