Praca w upały, a obowiązki pracodawcy

Zazwyczaj cieszy nas zbliżające się lato - w końcu to okres, kiedy dla większości nadchodzi wyczekiwany okres urlopowy. Zanim jednak udamy się na wyczekiwane wakacje, musimy zmierzyć się z wysokimi temperaturami w pracy, a więc też niejednokrotnie zwiększonym zmęczeniem, czy też trudnościami ze skupieniem się nad wykonywanymi obowiązkami. Wszystkiemu winny jest upał, który nie jest już tak znośny, gdy nie spędza się czasu na plaży.

Pojawia się zatem pytanie, czy i jakie obowiązki ciążą na pracodawcy w związku z panującą pogodą i jakie działania zobligowany jest podejmować? Czy organizacja pracy w tej sytuacji powinna ulec zmianie? Jakie obowiązki spoczywają na pracowniku?

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż przepisy wprost nie wskazują maksymalnej temperatury, której wystąpienie decydowałoby o tym, że przekroczona została dopuszczalna norma, która stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia pracownika. Odmiennie kształtuje się kwestia temperatury minimalnej, która wynosi 18°C przy lekkich pracach fizycznych i pracy biurowej oraz 14°C w pozostałych przypadkach. Pracownikom młodocianym nie można zlecać prac, gdy temperatura w pomieszczeniu przekracza 30 st. Celsjusza, a wilgotność powietrza jest powyżej 65 proc.

Brak ogólnej regulacji prawnej nie oznacza jednak, że pracodawca może dopuścić do występowania w pomieszczeniach pracy nadmiernie wysokiej temperatury, która nie tylko obniża wydajność pracy pracowników, ale może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych – np. udaru.

Zgodnie z kodeksem pracy, pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.

Tym samym niezbędnym elementem służącym realizacji zobowiązań pracodawców do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy jest prawidłowa ocena przez pracodawcę zagrożenia, jakim jest wysoka temperatura w środowisku pracy i podjęcie w tym obszarze stosownych działań.

Działania te mogą polegać na:

• zapewnieniu napojów chłodzących

Obowiązek ten ciąży na pracodawcy zatrudniającym pracowników wykonujących pracę na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C, a w pomieszczeniach zamkniętych, jeśli temperatura przekracza 28°C. Techniczne aspekty związane z zapewnieniem napojów chłodzących pozostawione zostały pracodawcy, ważne jednak by zapewnić pracownikom stały dostęp do napojów, w ilości zaspokajającej ich potrzeby, bez względu na rodzaj pracy. Pracownik nie może żądać soku zamiast wody mineralnej, czy domagać się ekwiwalentu zamiast napojów. Za niedopełnienie powyższego obowiązku pracodawcy grozi kara w wysokości nawet do 30 tysięcy złotych.

• skróceniu czasu pracy podczas upałów, wyznaczeniu dodatkowych przerw, czy też zleceniu pracy zdalnej

Pracownicy, którzy wyjątkowo źle znoszą upały, mogą także zwrócić się do pracodawcy o zgodę na opuszczenie pracy lub zmianę miejsca jej wykonywania. Skrócenie czasu pracy nabiera szczególnego znaczenia w przypadku pracowników, których dzienny wymiar czasu pracy przekracza 8 godzin. Pracodawcy mogą też wprowadzać rotację na stanowiskach pracy i dodatkowe przerwy, aby umożliwić pracownikom ochłodzenie się i regenerację sił.

Należy pamiętać, że skrócenie czasu pracy i dodatkowe przerwy nie mogą w żadnym wypadku powodować obniżenia należnego pracownikom wynagrodzenia.

Pracodawca może zezwolić pracownikom na pracę zdalną, jeżeli pracownik może wykonywać swoje obowiązku dzięki dostępowi do Internetu w zasadzie z każdego miejsca, które taki dostęp zapewnia.

• zapewnieniu klimatyzacji i wentylacji

Właściwa klimatyzacja i wentylacja zapewnią w pomieszczeniach optymalną temperaturę, dlatego też pracodawca powinien w miarę możliwości technicznych i finansowych, zainstalować w pomieszczeniach klimatyzację lub nowoczesne systemy wentylacyjne. Jeżeli możliwości takich nie ma, pracodawca powinien zamontować żaluzje i rolety, które odizolują pomieszczenia od nadmiaru światła słonecznego, zapobiegając tym samym nagrzewaniu pomieszczeń. Może także wybrać ekonomiczniejszą niż system chłodzenia opcję i wyposażyć pomieszczenia w wiatraki lub wentylatory. Instalacja systemów chłodzących nie jest obowiązkiem pracodawcy, ale jeżeli zostaną już zainstalowane wówczas to na pracodawcy ciąży obowiązek okresowej konserwacji systemu, jej przegląd i serwis.

W klimatyzowanych pomieszczeniach zamkniętych, gdy temperatura nie przewyższa 28°C pracodawca jest zwolniony z obowiązku zapewnienia napojów pracownikom. Decydujące znaczenie w tym przypadku ma temperatura pomieszczeń, sama instalacja klimatyzacji nie zwalnia z tego obowiązku.

Należy pamiętać, że każdy pracownik ma możliwość skorzystania także z uprawnienia, polegającego na powstrzymaniu się od wykonywania pracy, po uprzednim niezwłocznym zawiadomieniu o tym przełożonego, jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.