Pierwsza z procedowanych ustaw - ustawa o jawności życia publicznego zgodnie z przyjętymi założeniami nałoży na co najmniej średnich przedsiębiorców obowiązek przeciwdziałania praktykom korupcyjnym. W szczególności będzie ona nakładała obowiązek podejmowania środków organizacyjnych, kadrowych i technicznych mających na celu przeciwdziałanie tworzeniu otoczenia sprzyjającego przypadkom popełnienia przestępstw. Ustawodawca wskazał, że obowiązki te w szczególności będą dotyczyć:
- zakazu podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie w oparciu o działania korupcyjne – świadomość Zarządu o działaniach korupcyjnych;
- niedopuszczania do tworzenia mechanizmów korupcyjnych;
- zapoznawania pracowników z zasadami odpowiedzialności karnej za przestępstwa korupcyjne;
- opracowania kodeksu etycznego przedsiębiorstwa odrzucającego korupcję;
- określenia wewnętrznej procedury i wytycznych dotyczących otrzymywanych prezentów i innych korzyści przez pracowników;
- opracowania procedur informowania organów firmy o propozycjach korupcyjnych;
- opracowania wewnętrznych procedur postępowania w sprawie zgłoszenia nieprawidłowości.
W związku z tym wdrożenie przepisów antykorupcyjnych wymagać będzie wdrożenia programu zintegrowanych działań, które po określeniu ryzyka umożliwią wdrożone odpowiednich procedur, szkoleń i mechanizmów kontroli biorąc pod uwagę działalność sygnalistów, funkcjonowanie systemu dyscyplinarnego oraz systemu kontroli i monitorowania.
Zgodnie z założeniami ustawy powyższe obowiązki zaczną obowiązywać po upływie 6 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.
Sankcje
Przedsiębiorca, który nie zastosuje wewnętrznych procedur antykorupcyjnych lub zastosuje procedury pozorne bądź nieskuteczne będzie podlegał karze pieniężnej w wysokości od 10 000 do 10 000 000 złotych. Nałożenie kary nastąpi w wyniku przeprowadzonej kontroli przez Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, który będzie kierował wniosek o nałożenie kary na przedsiębiorcę do prezesa UOKiK. Dodatkowo ukarany przedsiębiorca nie będzie mógł się ubiegać o zamówienia publiczne przez okres 5 lat, chyba, że zapłaci karę dobrowolnie.
Ochrona sygnalisty
Opiniowana ustawa o jawności życia publicznego wprowadzi do polskiego systemu prawnego pojęcie sygnalisty (ang. whistleblower). Status ten będzie mógł zostać nadany osobie fizycznej lub przedsiębiorcy, którzy będą zgłaszać wymiarowi sprawiedliwości wiarygodne informacje o możliwości popełnienia przestępstwa przez związany z nimi stosunkiem prawnym podmiot.
W przypadku, gdy mogłoby to negatywnie wpłynąć na sytuację życiową, zawodową lub materialną sygnalisty przysługiwać mu będzie ochrona prawna przed rozwiązaniem, czy zmianą warunków umowy o pracę lub innego stosunku prawnego (w tym np. zlecenia, dostawy) oraz dodatkowo odszkodowanie. Ochrona może trwać nawet 6 miesięcy. Zgodnie z założeniami powyższe ma służyć ochronie praworządności i interesu publicznego, a nie wywieraniu nacisku na pracodawcę lub dla własnej korzyści, jednakże istnieją spore wątpliwości dotyczące tego, czy instytucja ta nie będzie nadmiernie wykorzystywana.
Kodeks antykorupcyjny
Głównym obowiązkiem przedsiębiorców, który nałoży na nich ustawa jest stworzenie kodeksu etycznego przedsiębiorstwa, jako deklaracji odrzucającej korupcję. Do jego podpisania zobowiązany będzie każdy pracownik, współpracownik i inny podmiot gospodarczy działający na rzecz przedsiębiorcy.
Samo przygotowanie dokumentu nie będzie jednak wystarczające. Wprowadzone procedury nie mogą bowiem być pozorne, dlatego do zadań przedsiębiorcy będzie należało również przeprowadzenie odpowiedniej akcji promującej działania antykorupcujne w firmie, przygotowanie materiałów informacyjnych oraz realizowanie cyklicznych szkoleń dla kadry zarządzającej i pracowników. Ponadto obowiązkiem przedsiębiorcy będzie zapoznanie pracowników z zasadami odpowiedzialności karnej za przestępstwa korupcyjne.
Świadomość Zarządu o działaniach korupcyjnych
Wszelkie decyzje w przedsiębiorstwie nie mogą być podejmowane w oparciu o działania korupcyjne. Wykazanie należytej staranności w tym zakresie może zostać zrealizowane poprzez dążenie Zarządu do wdrożenia odpowiednich, skutecznych i rzeczywistych mechanizmów przeciwdziałania korupcji wymaganych przez ustawę, czy np. przeprowadzenie audytu ryzyka.
Zapobieganie tworzeniu funduszy korupcyjnych
Przedsiębiorca będzie miał za zadanie niedopuszczenie do tworzenia mechanizmów służących finansowaniu kosztów lub udzielaniu korzyści majątkowych i osobistych z wykorzystaniem majątku przedsiębiorstwa. Niedopuszczalne będzie wykorzystywanie pieniędzy firmy do np. opłacania rzekomych usług świadczonych przez podmioty pośredniczące w przekazaniu łapówki, czy fundowanie wyjazdów, czy wystawnych obiadów osobom, od których chcemy uzyskać określoną korzyść.
Procedura prezentowa
Do obowiązków przedsiębiorcy należeć będzie również opracowanie i wdrożenie wewnętrznej procedury i wytycznych dotyczących otrzymywania prezentów (zwłaszcza dóbr materialnych, zniżek, czy świadczeń niepieniężnych) i innych korzyści przez pracowników. W tym zakresie, aby wykazać skuteczne wdrożenie procedury, należałoby rozważyć określenie zasad dopuszczalności otrzymywania prezentów, ich wartości oraz częstotliwości przyjmowania.
Opracowanie procedur informowania o propozycjach korupcyjnych oraz procedur zgłaszania nieprawidłowości
Ustawa nałoży na przedsiębiorców obowiązek opracowania i wdrożenia procedur informowania właściwych organów przedsiębiorcy o propozycjach korupcyjnych oraz postępowania w przypadku zgłoszenia nieprawidłowości. Należy przygotować takie narzędzia, które będą odpowiednie dla danej organizacji oraz zapewnią anonimowość zgłaszającego nie wykluczając możliwości kontaktu z nim.
|
