Koronawirus: gdzie kończy się zysk, a zaczyna wyzysk

W drugiej części cyklu „Koronawirus a odpowiedzialność karna przedsiębiorców” zwracamy uwagę na potencjalne ograniczenia w kształtowaniu cen usług i towarów w obliczu pandemii. Niewątpliwie, w nadchodzącym czasie może dojść do wstrząsów i przetasowań w wielu gałęziach gospodarki. W tych ekstraordynaryjnych okolicznościach niektórzy przedsiębiorcy mogą znaleźć się w bardzo atrakcyjnej pozycji negocjacyjnej, natomiast inni, odwrotnie - dla ratowania działalności mogą być zmuszeni do korzystania z produktów i usług na skrajnie niekorzystnych dla siebie warunkach. 

Warto zatem pamiętać o istnieniu omówionego w niniejszym wpisie przepisu, co z jednej strony może uchronić przed odpowiedzialnością karną lub z drugiej - stanowić dodatkowy argument w negocjacjach z dalece silniejszym kontrahentem.

Co do zasady, kształtowanie cen towarów i usług czy ogólnie rzecz biorąc świadczeń stron stosunku prawnego, zależy od sytuacji rynkowej. Generalnie, ceny z jednej strony regulowane są przez koszty wytworzenia, marże i obciążenia publicznoprawne, natomiast z drugiej - przez konkurencję i siłę nabywczą odbiorców. 

Chcemy zwrócić Państwa uwagę na narzędzie prawne, które może  mieć pośredni wpływ na kształtowanie świadczeń stron umowy. Jest to art. 304 kodeksu karnego, zgodnie z którym: Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Dla zaistnienia wskazanego przestępstwa konieczne jest zatem spełnienie łącznie dwóch warunków:

• wykorzystanie przymusowej sytuacji innego podmiotu i
• zawarcie z nim niekorzystnej dla niego umowy. 

Przymusowe położenie w rozumieniu wskazanego przepisu nie oznacza oczywiście każdej złej sytuacji finansowej (czy też zdrowotnej, organizacyjnej, etc.), lecz istnienie okoliczności bardzo szczególnych, niejako determinujących u pokrzywdzonego konieczność zawarcia konkretnej umowy „bez względu na koszt”. Przedmiot przestępstwa nie jest ograniczony wyłącznie do kontraktów B2B, lecz obejmuje również umowy zawierane z konsumentami. Dotyczy zarówno umów negocjowanych indywidualnie, jak również oferty kierowanej do szerszego grona odbiorców.

Warto mieć zatem na uwadze, że niektóre transakcje zawierane z dużym zyskiem dla jednej ze stron, mogą zostać zakwalifikowane jako wyzysk w rozumieniu art. 304 kodeksu karnego i rodzić określone w tym przepisie konsekwencje karne.

Jeśli będą Państwo potrzebować konsultacji w omawianym zakresie lub w jakimkolwiek innym temacie związanym z koronawirusem - zapraszamy do kontaktu za pośrednictwem adresu koronawirus@axelo.pl. 

W przypadku informacji dotyczącej prawa karnego, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z adw. Jakubem Brońskim: tel: 793-387-045, e-mail: j.bronski@axelo.pl. Pod telefonami są również dostępni opiekunowie Klientów.