Projekt ustawy o zmianie ustawy sankcyjnej i ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej

Do podpisu Prezydenta RP przedłożono uchwaloną ustawę zmieniającą ustawę o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Zmiany mają na celu dostosowanie przepisów krajowych do najnowszych regulacji unijnych w zakresie sankcji.

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ministra Spraw Wewnętrznych zmiany w przepisach są konieczne w celu uzupełnienia katalogu odstępstw od środków ograniczających oraz rozszerzenia katalogu sankcji administracyjnych i karnych, które pozwolą na skuteczniejszą realizację celów ustawy sankcyjnej.

Główną zmianą, która ma zostać wprowadzona przez ustawę jest nałożenie nowych obowiązków formalnych na osoby i podmioty eksportujące towary objęte sankcjami związanymi z agresją na Ukrainę poza Unię Europejską. I tak, zgodnie z nowymi regulacjami - osoba lub podmiot, który dokonuje wywozu towarów objętych środkami ograniczającymi Unii Europejskiej ustanowionymi w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę do państw, co do których istnieje ryzyko, że biorą udział w obchodzeniu środków ograniczających lub przewozi te towary w procedurze tranzytu przez terytorium Federacji Rosyjskiej lub Białorusi, dołącza do zgłoszenia celnego oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej, w którym oświadcza, że:

1. tranzyt przez terytorium Federacji Rosyjskiej lub Białorusi stanowi jedynie część całej trasy przewozu towarów, przy czym początek i koniec tej trasy znajduje się poza terytorium Federacji Rosyjskiej i Białorusi,
2. w trakcie przemieszczania w procedurze tranzytu towaru przez terytorium Federacji Rosyjskiej lub Białorusi towar nie będzie podlegał odsprzedaży, przetwarzaniu, składowaniu i usługom świadczonym przez podmioty objęte środkami ograniczającymi Unii Europejskiej ustanowionymi w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę,
3. końcowe przeznaczenie towaru ma miejsce w państwie trzecim innym niż Federacja Rosyjska lub Białoruś.

Dodatkowo, na gruncie omawianej ustawy zamierza się wprowadzić dodatkowe obowiązki dla przedsiębiorców, obejmujące m.in. identyfikację i ocenę ryzyka związanego z eksportem towarów podwójnego zastosowania do państw trzecich, uwzględnianie czynników ryzyka dotyczących klientów, lokalizacji geograficznych, produktów i transakcji oraz odbiór oświadczeń od kontrahentów zagranicznych o dalszych kontrahentach.

Ustawa zakłada również zmiany rozszerzające kompetencje organów celnych w postaci żądania przedłożenia oświadczenia producenta towarów, o podjęciu działania w celu określenia czy towary będą używane przez użytkowników końcowych w sposób zgodny z warunkami przewidzianymi w przepisach Unii Europejskiej i może te działania udokumentować oraz żądania przedłożenia dowodu odprawy celnej towarów z kraju przeznaczenia w terminie 45 dni od dnia wyprowadzenia towarów poza obszar celny Unii Europejskiej.

Niedopełnienie obowiązku przedłożenia dokumentu potwierdzającego odprawę celną może skutkować nałożeniem kary finansowej w wysokości do 500 000 zł. Powyższe budzi duże wątpliwości, uwzględniając fakt, że przy transporcie kolejowym czy morskim uzyskanie stosownych dokumentów w terminie 45 dni może okazać się niemożliwe do wykonania. Dodatkowo, istotna z perspektywy przedsiębiorców jest zmiana, która umożliwi naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, w sytuacji stwierdzenia naruszenia przepisów Unii Europejskiej ustanawiających środki ograniczające w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, w zakresie wywozu towarów lub ich przewozu w procedurze tranzytu dokonanie zajęcia towaru i wystąpienie o orzeczenie jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa.

Ustawa przewiduje również wprowadzenie nowych kar za naruszenie środków ograniczających, w tym przestępstw mniejszej wagi z karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

W dniu 13 stycznia 2025 r. uchwaloną ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu przekazano do podpisu Prezydentowi RP.