Nowe rozporządzenie UE w sprawie własności przemysłowej

Unia Europejska wdraża nowy mechanizm przymusowego licencjonowania, który ma umożliwić państwom członkowskim szybki dostęp do opatentowanych produktów, takich jak leki czy szczepionki, w sytuacjach kryzysowych. Nowe unijne rozporządzenie, przyjęte w odpowiedzi na doświadczenia z pandemii COVID-19, ma zagwarantować bezpieczeństwo dostaw kluczowych technologii i produktów przy jednoczesnym poszanowaniu praw własności intelektualnej.

Rozporządzenie przewiduje, że Komisja Europejska uzyska uprawnienia do wydawania tzw. przymusowych licencji – czyli zezwoleń na wytwarzanie chronionych patentem produktów bez zgody właściciela praw, jeśli okaże się to konieczne z uwagi na interes publiczny. Taka licencja będzie mogła zostać udzielona, gdy właściciel patentu nie jest w stanie samodzielnie zabezpieczyć odpowiednich dostaw lub odmawia współpracy przy udzieleniu dobrowolnej licencji bądź żąda nierealnych stawek.

Rozwiązanie to będzie miało zastosowanie wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach, takich jak międzynarodowe kryzysy zdrowotne, katastrofy naturalne czy poważne zakłócenia funkcjonowania jednolitego rynku UE. Nie obejmie natomiast produktów związanych z obronnością. Przepisy przewidują ochronę tajemnic handlowych, a Komisja – zanim udzieli licencji – będzie musiała ustalić, jakie prawa własności intelektualnej są objęte ochroną i kto jest ich właścicielem.

Licencje przymusowe mają być środkiem nadzwyczajnym i stosowanym wyłącznie wtedy, gdy inne próby zapewnienia dostępu zawiodą. Mają być też ograniczone w czasie, proporcjonalne i precyzyjnie ukierunkowane. Posiadacz patentu otrzyma stosowne wynagrodzenie, którego wysokość i termin wypłaty określi Komisja Europejska w decyzji licencyjnej.