Zmiany w zakresie pełnomocnictwa procesowego - nowelizacja KPC

W dniu 9 marca 2023 r. ogłoszono w Dzienniku Ustaw Ustawę o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej: ZmKPC). Nowelizacja, która wejdzie w życiu w dniu 01.07.2023 r., wprowadza zmiany w wielu obszarach postępowania, w tym w zakresie pełnomocnictwa procesowego i obowiązków pełnomocnika ustanowionego z urzędu.

W aktualnym stanie prawnym, zgodnie z art. 91 KPC, pełnomocnictwo procesowe daje pełnomocnikowi prawo do:

• Wykonywania wszystkich czynności procesowych związanych ze sprawą, w tym również powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania, postępowania wywołanego ich wniesieniem oraz wniesienia interwencji głównej przeciwko mocodawcy;
• Podejmowania wszelkich działań związanych z zabezpieczeniem i egzekucją;
• Udzielania dalszego pełnomocnictwa adwokatowi lub radcy prawnemu;
• Zawierania ugody, zrzeczenia się roszczenia lub uznania powództwa, jeśli te czynności nie zostały wyłączone w pełnomocnictwie;
• Odbierania kosztów procesu od strony przeciwnej.

W celu uniknięcia opóźnień w procedowaniu sprawy na jej późniejszym etapie (tj. po wydaniu wyroku przez Sąd drugiej instancji) ważne jest, aby pełnomocnik wyraźnie określił w pełnomocnictwie upoważnienie do złożenia skargi kasacyjnej w imieniu swojego klienta. W przypadku braku takiej wyraźnej klauzuli, pełnomocnik będzie wezwany do uzupełnienia dokumentu, co może prowadzić do przedłużenia rozpoznania sprawy z przyczyn formalnych. Jeśli brak zostanie zauważony dopiero w Sądzie Najwyższym, to akta sprawy zostaną odesłane do Sądu drugiej instancji, a następnie zostanie skierowane wezwanie do usunięcia braku formalnego, zgodnie z art. 3984 § 3 KPC.

Zgodnie z aktualnym jeszcze brzmieniem art. 118 § 2 KPC, pełnomocnik ustanowiony z urzędu jest zobowiązany do reprezentowania strony przez cały czas trwania postępowania (do jego prawomocnego zakończenia), z wyjątkiem sytuacji, gdy postanowienie Sądu stanowi inaczej. W przypadku postępowania kasacyjnego, pełnomocnik z urzędu zostaje wyznaczony osobno. Jeśli pełnomocnik stwierdzi, że nie ma podstaw do wniesienia skargi, musi niezwłocznie poinformować o tym na piśmie stronę oraz Sąd, a ten obowiązek musi być spełniony nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania informacji o wyznaczeniu. W takim przypadku, pełnomocnik musi dołączyć do zawiadomienia swoją opinię w tej sprawie, zgodnie z art. 118 § 5 KPC.

Najnowsza zmiana Kodeksu postępowania cywilnego dotyczy zakresu pełnomocnictwa procesowego oraz czynności, które pełnomocnik z urzędu jest zobowiązany do podjęcia. W kontekście postępowania kasacyjnego, pełnomocnik z urzędu będzie musiał reprezentować stronę i ocenić, czy istnieją podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej, a także ją złożyć. W przeciwieństwie do poprzedniego obowiązku sporządzania opinii o braku podstaw do wniesienia skargi, pełnomocnik z urzędu będzie teraz zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia strony i Sądu, jeśli nie znajdzie podstaw do wniesienia skargi, nie później niż w ciągu dwóch tygodni od doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem lub zawiadomienia o wyznaczeniu.

W uzasadnieniu projektu ustawy nie wyjaśniono z jakich względów te zmiany zostały wprowadzone. Istnieje również ryzyko nieporozumień i błędów w początkowej fazie stosowania przepisów, ponieważ w przypadku spraw niezakończonych przed wejściem w życie ustawy, zastosowanie znajdzie zasada, zgodnie z którą do tych spraw stosuje się przepisy KPC w brzmieniu nadanym tą ustawą, a czynności dokonane zgodnie z przepisami KPC w brzmieniu dotychczasowym zachowują moc.

Reasumując, wprowadzone zmiany w zakresie pełnomocnictwa procesowego będą miały duże znaczenie dla pełnomocników i wymagać będą modyfikacji standardowych wzorów pełnomocnictw. Brak precyzyjnych przepisów dotyczących okresu między wprowadzeniem zmian a ich obowiązywaniem może stworzyć wiele trudności w praktyce. W przypadku spraw prowadzonych przez pełnomocników wyznaczonych z urzędu, te zmiany mogą być szczególnie problematyczne.