Zmiany w Kodeksie cywilnym - ograniczenia kręgu spadkobierców

W dniu 20.12.2022 r. Rada Ministrów przyjęła „Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (UD222)”, którego celem jest uproszczenie oraz przyśpieszenie postępowań spadkowych. Głównym celem regulacji jest ograniczenie liczby spadkobierców ustawowych, a w szczególności w trzeciej grupie spadkowej, która zostanie ograniczona jedynie do najbliższych krewnych spadkodawcy: dziadków, rodzeństwa rodziców spadkodawcy oraz ich zstępnych.

Dotychczasowe regulacje stanowiły, iż w razie braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy, cały spadek przypada w częściach równych dziadkom spadkodawcy. Jeżeli zaś któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, to udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. W przypadku gdy zstępni tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku także nie dożyli otwarcia spadku, udział spadkowy przypada pozostałym z dziadków w częściach równych. Tak długa lista osób, które mogą zostać powołane do dziedziczenia, powoduje, iż w skrajnych przypadkach postępowania spadkowe ulegały znacznemu przedłużeniu. Jedną z podstaw decyzji do zmiany ustawy są badania statystyczne przeprowadzone przez projektodawcę. Wynika z nich, że po wejściu w życie ustawy z dnia 02.04.2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, która wprowadziła tak szeroki wachlarz spadkobierców, doszło do zwiększenia zaległości w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, pomimo równoległego spadku liczby takich spraw. Co więcej, następstwem tego było także zwiększenie się spraw, których przedmiotem było uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o przyjęciu/odrzuceniu spadku i spraw o wyrażenie przez Sąd opiekuńczy zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego.

Oczywistym jest, iż tak szeroki krąg spadkobierców wiąże się z trudnościami w zakresie odpowiedniego poinformowania wszystkich zainteresowanych na temat toczącego się postępowania. Mimo iż Sądy były w stanie uzyskać informację na temat nawet tak odległej rodziny spadkodawcy, to nie posiadały i nie posiadają niezbędnych danych teleadresowych, co powoduje generowanie kosztów związanych z ich poszukiwaniem. Z powyższych względów projektodawca i Rada Ministrów zdecydowali się na ograniczenie tak zwanej trzeciej grupy spadkowej jedynie do najbliższych krewnych spadkodawcy, którzy na ogół są lepiej poinformowani o śmierci spadkodawcy, jak i jego sytuacji majątkowej, co pozwoli uniknąć sytuacji, w której daleki krewny składa oświadczenie o odrzuceniu spadku obciążonego długami nie mając dostatecznej wiedzy uzasadniającej tą decyzję.

Podsumowując, celem zmian tych regulacji jest zlikwidowanie logistycznego wyzwania jakim jest odnalezienie i poinformowanie wszystkich odległych krewnych spadkodawcy o postępowaniu spadkowym, a co za tym idzie, zmniejszenie kosztów takiego postępowaniem oraz jego skrócenie.

Kontakt

Karolina Korbecka, radca prawny /k.korbecka@axelo.pl

Patryk Ostrowski / p.ostrowski@axelo.pl