Skuteczne doręczenie

23.08.2022 | PRAWO CYWILNE

Doręczenie jest jedną z najważniejszych instytucji w kodeksie postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.). Od skutecznego doręczenia swój bieg rozpoczynają wszelkie terminy, w których strona może podejmować czynności procesowe. Sposób doręczeń jest szczegółowo uregulowany w rozdziale 2 działu I k.p.c. - art. 131- art. 147.

Zgodnie z art. 135 § 1 k.p.c. pisma procesowe doręcza się na adres zamieszkania strony, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie. Co więcej zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 2020 r., I UK 8/19 ustalenie prawidłowego adresu strony postępowania jest obowiązkiem sądu rozpoznającego sprawę jak i strony dochodzącej swoich praw przed tym sądem, gdyż to w jej interesie leży zapewnienie aktywnego udziału przeciwnika procesowego w postępowaniu sądowym. Niestety praktyka pokazuje, iż nie zawsze możliwym jest ustalenie adresu strony przeciwnej, w szczególności gdy postępowanie toczy się przeciwko osobie fizycznej.

Ostatnie rozważania Sądu Najwyższego w kwestii skutecznych doręczeń wyjaśniają pewne nieścisłości. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną wniesioną przez Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro od orzeczenia Sądu Rejonowego w Kielcach. Przedmiotem sporu była należność z tytułu pożyczki z kwietnia 2002 r. Strona powodowa złożyła pozew w 2014 r., w którym zażądała zwrotu 11 tys. zł wraz z ustawowymi odsetkami. Powód w celu spełnienia warunków formalnych pism procesowych wskazał ostatni adres zamieszkania pozwanego.
W drodze postępowania sąd rejonowy ustalił, iż wskazany adres jest nieaktualny, w związku z tym poprzez weryfikacje w systemie PESEL uzyskał adres zameldowania pozwanego, na który został wysłany pozew. Faktem wartym wskazania jest to, iż pozwany był zameldowany pod adresem wysłania pozwu do 2007 r. Pozew został dwukrotnie zawizowany, a pozwany pisma nie odebrał z placówki pocztowej, więc pomimo nieaktualnego adresu zameldowania, sąd prowadzący sprawę uznał doręczenie za skuteczne, a 2 grudnia 2014 r. wydał wyrok zaoczny, w którym uwzględnił żądanie powoda, następnie powyższy wyrok został opatrzony w klauzulę wykonalności. Sąd uznał, iż doręczanie było skuteczne, a pozwany nie dokonał żadnych czynności w toku postępowania. Wyrok wraz z załącznikami został wysłany na ten sam adres co pozew, z podobnym skutkiem.

Po zaistniałej sytuacji została wniesiona skarga nadzwyczajna od wyroku z 2 grudnia 2014 r., której autorem był Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro. Uzasadnieniem skargi był fakt naruszenia przez sąd art. 42 ust. 2 Konstytucji, zgodnie z którym każdy obywatel ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Co więcej, poprzez uznanie doręczenia na nieaktualny adres za skuteczne, nie zostały spełnione przesłanki potrzebne do wydania wyroku zaocznego. Zgodnie ze stanowiskiem Prokuratora Generalnego, pozwany nie miał wiedzy o prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu, a co za tym idzie nie mógł dochodzić swoich praw, w związku z tym sprawa powinna zostać przekazana do ponownego rozwiązania. Sąd Najwyższy uwzględnił w całości skargę Prokuratora Generalnego i uznał, że Sąd Rejonowy w Kielcach w sposób oczywisty naruszył przepisy prawa.

Podsumowując, strona wnosząca powództwo powinna zawsze mieć na uwadze, że doręczenie pisma drugiej stronie jest także w jej interesie, a co za tym idzie niezbędnym jest wskazanie prawidłowego adresu zamieszkania lub pracy – w szczególności, jeżeli stroną przeciwną jest osoba fizyczna, ponieważ co do podmiotów wpisanych do systemu KRS, zgodnie z art. 17 ust. 1 Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym domniemywa się, że adres siedziby podany w rejestrze jest prawidłowy.

Zaniedbania w zakresie ustalenia prawidłowego adresu strony mogą skutkować dla wierzycieli przedłużeniem procesu sądowego, a tym samym opóźnienie w odzyskaniu przysługujących im należności. Co więcej zastrzeżenia dłużników w zakresie skutecznego doręczenia mogą generować kolejne procesy sądowe, co narazi wierzycieli na dodatkowe koszty.