Rozprawa w sposób zdalny. Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego dotycząca posiedzeń zdalnych

13 września 2023 r. w Dzienniku Ustaw ogłoszono kolejną ustawę, na mocy której wprowadzone zostają do procesu cywilnego posiedzenia zdalne. Posiedzenia zdalne wprowadzono dodając w Kodeksie postępowania cywilnego do art. 151 § 3. Nowelizacja wchodzi w życie 14 marca 2024 r.

Posiedzenia zdalne umożliwiają udział w rozprawie za pośrednictwem środków informatycznych pozwalających na komunikowanie się na odległość przy pomocy sieci Internet. Przeprowadzenie posiedzenia w sposób zdalny, oznacza, że przewodniczący składu sędziowskiego może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania.

W trakcie posiedzenia zdalnego na sali sądowej obecni są sąd i protokolant, a pozostałe osoby uczestniczące w posiedzeniu nie muszą przebywać w budynku sądu prowadzącego postępowanie. Pozostali uczestnicy łączą się z sądem przy pomocy aplikacji, a zapis obrazu i dźwięku z czynności procesowych odbywających się na sali sądowej przekazuje się do miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia, którzy uczestniczą w posiedzeniu w sposób zdalny. Przekaz obrazu i dźwięku zapewniony jest także z miejsca, w którym przebywają uczestnicy łączący się zdalnie. Jak wskazano w uzasadnieniu ustawy wprowadzającej zmiany, udział w posiedzeniu w sposób zdalny ma być traktowany jako przywilej, natomiast zasadą nadal na być osobiste stawiennictwo na sali sądowej.

Osoba biorąca udział w posiedzeniu zdalnym przebywając poza budynkiem sądu jest zobowiązana poinformować sąd o miejscu, w którym przebywa oraz dołożyć wszelkich starań, aby warunki w miejscu jej pobytu licowały z powagą sądu i nie stanowiły przeszkody do dokonania czynności procesowych z jej udziałem. W razie odmowy podania wskazanych informacji lub jeżeli zachowanie tej osoby budzi uzasadnione wątpliwości co do prawidłowego przebiegu czynności dokonanych zdalnie z jej udziałem, sąd może zarządzić osobiste stawiennictwo tej osoby na sali sądowej.

Praktyka pokazuje, że strony i świadkowie chętnie korzystają z możliwości udziału w rozprawie w sposób zdalny. Udział w rozprawie w sposób zdalny nabiera szczególnego znaczenia, gdy budynek sądu, w którym na odbyć się posiedzenie, jest znacznie oddalony od miejsca zamieszkania świadka czy strony. Niewątpliwie wprowadzenie rozpraw zdalnych wpłynie na przyśpieszenie przeprowadzenia postępowania dowodowego, jednak z drugiej strony można obawiać się, czy tak składane zeznania będą w pełni wiarygodne.