Ponowna możliwość zasiedzenia nieruchomości rolnej

Zgodnie z uchylonym z dniem 05.10. 2023 r. przepisem art. 172 § 3 kodeksu cywilnego - nieruchomość rolną – w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 2569 z późn. zm.). – przez zasiedzenie mógł nabyć jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej samej ustawy, jeżeli powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczyła 300 ha użytków rolnych.

Treść przepisu art. 172 § 3 k.c. powodowała, że aby zrozumieć tę regulację należało wyjaśnić, kim jest rolnik indywidualny oraz czym jest nieruchomość rolna w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Definicję nieruchomości rolnej możemy znaleźć w art. 2 pkt 1 ww. ustawy. Chodzi o nieruchomość rolną w rozumieniu kodeksu cywilnego (o czym szczegółowo poniżej), z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne. Natomiast odesłanie do k.c. pozwala się odnieść do art. 46 (1), zgodnie z którym nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Natomiast definicja „rolnika indywidualnego” znajduje się w art. 6 ust. 1 tej samej ustawy - za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo.

Wskazać należy, iż art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1933) uchylił przepis art. 172 § 3. k.c. To oznacza, iż osoby niebędące rolnikami indywidualnymi mogą nabywać nieruchomości rolne w drodze zasiedzenia. Warto nadmienić, iż zgodnie z art. 10 ww. ustawy, czas posiadania nieruchomości rolnej przez osobę inną niż rolnik indywidualny przed dniem wejścia w życie przepisów (tj. przed 5 października 2023 r.) będzie wliczany do terminu zasiedzenia tej nieruchomości. Oznacza to, że okres, w którym formalnie nie było możliwe zasiedzenie takiej nieruchomości ze względu na istniejące ograniczenia, będzie uwzględniany przy obliczaniu czasu potrzebnego do uznania zasiedzenia nieruchomości rolniczej.

Podsumowując, od dnia 5 października 2023 r. osoby niebędące rolnikami indywidualnymi w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego mogą nabywać nieruchomości rolne w drodze zasiedzenia, a czas posiadania tej nieruchomości przed wejściem w życie ustawy będzie zaliczony do biegu terminu zasiedzenia. Zmianę tę należy bez wątpienia ocenić pozytywie, gdyż poprzedni przepis był zarówno zbyt rygorystyczny od strony podmiotowej, jak i zbyt ogólny od strony przedmiotowej.