Odpowiedzialność cywilna organizatorów turystyki

W związku z rozpoczynającym się okresem wakacyjnym warto zwrócić szczególną uwagę na kwestie związane z ochroną uczestników imprez turystycznych w sytuacji, gdy dojdzie do niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Może się bowiem zdarzyć, że zapewnienia, kierowane do podróżnego, dotyczące usług turystycznych, w rzeczywistości w ogóle nie zostaną zrealizowane bądź zostaną zrealizowane w sposób nieadekwatny do prezentowanej oferty.

Odpowiedzialność organizatorów turystyki reguluje w szczególności ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 511 z późn. zm.). Z ustawy wynika, iż organizator turystyki ponosi odpowiedzialność, bez względu na to, czy usługi miały być wykonane bezpośrednio przez niego czy też przez innych dostawców.

Ustawa w takich sytuacjach szczegółowo określa uprawnienia podróżnego i obowiązki organizatora:

• Usunięcie niedogodności

W przypadku zaistnienia niedogodności co do usług turystycznych przewidzianych w umowie (np. nieprawidłowe zakwaterowanie, niższe standardy, brak widoku na morze, brak balkonu, brak atrakcji i animacji), organizator jest zobowiązany do ich usunięcia, z wyjątkiem rzeczywistej niemożliwości albo niewspółmierności kosztów. Konieczne jest jednak, aby podróżny zawiadomił niezwłocznie organizatora o stwierdzeniu takich niegodności. W sytuacji, gdy w wyznaczonym przez podróżnego terminie niezgodności nie zostaną usunięte, podróżny może sam je usunąć i ma wtedy prawo wystąpić o zwrot wydatków.

• Świadczenia zastępcze

Ponadto, gdy nie dochodzi do realizowania usług przewidzianych w umowie, organizator obowiązany jest także do wykonania świadczeń zastępczych, bez obciążania dodatkowymi kosztami podróżnych. Gdyby świadczenia zastępcze były jakościowo niższe niż przewidziane w programie, powinno dojść do obniżenia ceny imprezy turystycznej.

•  Odszkodowanie/ zadośćuczynienie

Jeśli świadczenia zastępcze byłyby nieporównywalne z tym, co przewiduje umowa lub obniżka ceny byłaby nieodpowiednia, podróżny może odrzucić zaproponowane świadczenie. Wtedy istnieje podstawa do uzyskania odszkodowania lub zadośćuczynienia, bez konieczności rozwiązywania umowy.

•  Rozwiązanie umowy

Jeśli niezgodność nie zostanie usunięta w rozsądnym terminie, a wpływa to istotnie na realizację umowy, podróżny ma również prawo do rozwiązania umowy, bez ponoszenia opłat za jej rozwiązanie.

Wskazać należy, że nawet w sytuacji, w której organizator prawidłowo zareaguje na stwierdzone niedogodności, podróżny ma prawo do uzyskania rekompensaty. Podróżnemu przysługuje w tym zakresie:

• obniżka ceny za okres niezgodności, chyba że została spowodowana wyłącznym działaniem lub zaniechaniem podróżnego;
• odszkodowanie lub zadośćuczynienie za poniesione krzywdy lub szkody doznane w wyniku niegodności. Nie będą jednak przysługiwać, gdy winę za niezgodność ponosi sam podróżny, osoba trzecia albo niezgodność wynika z nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności.

Należy mieć na uwadze, że aby móc skutecznie pociągnąć organizatora turystyki do odpowiedzialności winno się wykazać niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, szkodę oraz związek przyczynowo- skutkowy. Wykazanie rozmiaru szkody jest niekiedy trudne, z tego względu w zakresie usług turystycznych pomocnym może okazać się tzw. Tabela Frankfurcka, która zawiera zestawienie usług i rodzaje wad wraz z określeniem procentowej wysokości odszkodowania. Dokument nie jest w Polsce powszechnie obowiązującym aktem, gdyż został przygotowany na rzecz niemieckiej judykatury, jednak może stanowić istotną pomoc przy określaniu wysokości dochodzonych roszczeń.

Dodatkowo wspomnieć należy, że postanowienia umów zawieranych przez przedsiębiorców turystycznych z podróżnymi lub oświadczenia podróżnego mniej korzystne dla podróżnych niż postanowienia ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych są nieważne. W miejsce postanowień umowy mniej korzystnych dla podróżnego obowiązują przepisy ww. ustawy.

Podsumowując, należy mieć na względzie, że obecnie przepisy w sposób uporządkowany i kategoryczny określają odpowiedzialność organizatora turystyki za niedogodności usług turystycznych w ustawie szczegółowej.