Nowelizacja KSH wprowadzająca zasadę business judgement rule

30.08.2022 | PRAWO CYWILNE

Jak powszechnie wiadomo prowadzenie biznesu niesie za sobą duże ryzyko prawne oraz finansowe – zaczynając od czynników losowych, które mogą skutecznie utrudnić plany przedsiębiorstwa, poprzez niewłaściwe nim zarządzanie, a kończąc na niekorzystnej sytuacji rynkowej. Konkurencyjny charakter działalności podmiotów rynkowych powoduje, iż członkowie organów decyzyjnych spółek muszą często podejmować ryzykowne decyzje, których skutki mogą być trudne do przewidzenia. Wychodząc naprzeciw potrzebom podmiotów prowadzących działalność gospodarczą państwa, w których obowiązuje system prawa precedensowego, wypracowały zasadę tzw. „business judgement rule” (tj. zasady biznesowej oceny sytuacji).

Wykształcona w drodze wydanych orzeczeń oraz rozważań w doktrynie zasada biznesowej oceny sytuacji (w skrócie osądu biznesowego), polega na tym, iż przyznaje się pierwszeństwo biznesowej ocenie czynności dokonywanych przez członków decyzyjnych organów spółek, którzy odpowiadają za działalność operacyjną. W ostatnich latach zauważalny stał się trend implementacji powyższej zasady w systemy prawa stanowionego, czego przykładem mogą być nasi zachodni sąsiedzi.

Szybkie zmiany w polskiej gospodarce spowodowały, iż prawo przestało nadążać za rzeczywistością, w związku z tym w rodzimych przepisach zasada ta będzie miała swoje odzwierciedlenie w nowych przepisach Kodeksu Spółek Handlowych wprowadzonych ustawą z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 807) i obowiązujących w dużej mierze od 13.10.2022 r. Na mocy powyższej ustawy nowelizacyjnej wprowadzony zostanie § 3 do art. 293 k.s.h. zgodnie, z którym „Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny”. Podobną regulację wprowadzi również przepis art. 483 § 3 k.s.h. odnośnie spółek akcyjnych.

Zasada osądu biznesowego przejawia się też w nowych regulacjach dotyczących relacji pomiędzy spółkami powiązanymi – w tym przypadku odpowiedzialności spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej. Obowiązujący od 13.10.2022 r. przepis art. 2112 § 3 k.s.h. stanowi, iż „Odpowiedzialność spółki dominującej ustala się z uwzględnieniem obowiązku lojalności wobec spółki zależnej podczas wydawania i wykonania wiążącego polecenia”. Co istotne, zasada osądu biznesowego będzie się wiązała z możliwością ograniczenia odpowiedzialności członków zarządu i innych organów spółki za szkodę wyrządzoną spółce na skutek decyzji, które okazały się następczo błędne, ale były podejmowane w ramach uzasadnionego ryzyka biznesowego i z uwzględnieniem okoliczności adekwatnych do ówczesnej sytuacji (w związku z uzyskanymi informacjami, raportami, analizami czy opiniami na poparcie tych decyzji).

Podsumowując, trudna i niestabilna sytuacja gospodarcza zarówno w naszym kraju, jak i na świecie, powoduje, iż mimo zachowania przez podmioty gospodarcze należytej staranności, nie zawsze są one w stanie przewidzieć wpływ podjętej decyzji na sytuację spółki. Zmiany zaproponowane przez ustawodawcę w najnowszej nowelizacji KSH mogą być pozytywną odpowiedzią na rzeczywiste problemy świata biznesu, który z samego założenia jest powiązany z ryzykiem.