Nowela Kpc ograniczy możliwość paraliżu prowadzonych egzekucji

W Sejmie odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (nr druku 2650). Głównym celem zmiany k.p.c. jest uproszczenie procedur sądowych oraz skrócenie czasu trwania postępowań. Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie przepisu 8181 §1 k.p.c., zgodnie z którym braki w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej dłużnikiem nie stanowią podstawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. W obecnym stanie prawnym, zgodnie z art. 818 § 1 k.p.c., jeżeli dłużnik nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego, organ egzekucyjny zawiesza postepowanie z urzędu, a jeżeli egzekucja została wszczęta z urzędu, sąd ustanawia dla dłużnika bez zdolności procesowej kuratora na czas do ustanowienia przedstawiciela ustawowego.

Instytucja ta była często wykorzystywana przez dłużników będących osobami prawnymi, których członkowie organów uprawnieni do reprezentacji intencjonalnie składali oświadczenie o rezygnacji lub byli odwoływani z pełnionych funkcji. Powodowało to, iż organ uprawniony do reprezentacji danego podmiotu tracił możliwość realnego działania, a co za tym idzie cały podmiot tracił zdolność procesową. W takiej sytuacji dotychczas  zgodnie z art. 818 § 1 k.p.c. sąd ustanawia kuratora na wniosek wierzyciela lub z urzędu, w zależności od sposobu w jakim zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne. Bardzo często motywem takiego działania dłużnika było utrudnienie i wydłużenie postępowania egzekucyjnego. Dłużnicy nadużywali tego mechanizmu poprzez odwoływanie organów reprezentacyjnych, następnie po ustanowieniu kuratora wskazane wyżej organy reprezentacyjne były ponownie ustanawiane, czego skutkiem było odpadnięcie podstawy do ustanowienia kuratora. Cały cykl był powtarzany, a postępowanie egzekucyjne było na przemian zawieszane i wznawiane.

Istotą wprowadzenia zmian kodeksie postępowania cywilnego jest odebranie dłużnikom narzędzi procesowych, których celem jest jedynie przedłużanie postępowania egzekucyjnego i odwleczenie skutecznego dokonania czynności egzekucyjnych. Przepis 8181 k.p.c. w postaci wskazanej w projekcie eliminuje podstawy do zawieszenia postępowania, jeżeli istnieją braki w składzie organu jednostki organizacyjnej, a co za tym idzie przyśpieszenie całej procedury. Co więcej wspomniany projekt przewiduje, iż zgodnie z art. 8183 § 3 k.p.c. doręczenie pisma kuratorowi w ciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania przez organ egzekucyjny informacji o uzupełnieniu braków w zakresie organów jednostki organizacyjnej będącej dłużnikiem jest skuteczne wobec dłużnika.

Zostały także uproszczone czynności w zakresie ponownej potrzeby ustanowienia kuratora – zgodnie z projektem art. 8181 § 4 k.p.c. sąd w miarę możliwości powinien wyznaczyć na kuratora tą samą osobę co poprzednio, co nie stoi na drodze ponownemu przyznaniu wynagrodzenia kuratorowi. Inną zmianą proponowaną związaną z wynagrodzeniem kuratora jest obciążenie dłużnika kosztami jego ustanowienia, a dłużnik zobowiązany jest te koszty zwrócić po ich wyegzekwowaniu, w pierwszej kolejności przed wszystkimi innymi należnościami.   

Podsumowując, motyw projektodawcy jest jasny. Celem wprowadzanych zmian jest podniesienie poziomu ochrony wierzycieli przed nadużywaniem prawa przez dłużników w zakresie postępowania egzekucyjnego. Istotą instytucji egzekucji jest uprawnienie wierzyciela do korzystania z ustawowych instrumentów pozwalających odzyskać swoje należności, jednakże niedoprecyzowane i niepełne prawo w tym zakresie skutecznie utrudnia osiągniecie tego celu. Mając to na uwadze projektodawca wyszedł naprzeciw potrzebom wierzycieli i przedstawił skuteczny sposób na uszczelnienie przepisów.

Projekt zakłada, że ustawa w omawianym w tym artykule zakresie wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.