Koniec biegu terminu przedawnienia a dzień ustawowo wolny od pracy

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 maja 2024 r. wydanej w sprawie o sygn. akt III CZP 21/23 rozpatrywał zagadnienie prawne: „czy art. 115 k.c. (odnoszący się do dnia ustawowo wolnego od pracy) stosuje się do biegu przedawnienia”.

Co do zasady, przedawnienie roszczeń dochodzonych w postępowaniu cywilnym zostało uregulowane w art. 118 oraz art. 120 k.c. – bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w momencie, kiedy wierzytelność staje się wymagalna (czyli w momencie, gdy dłużnik uchybił terminowi zapłaty). Ogólny termin przedawnienia roszczeń wynosi sześć lat, a terminy przedawnienia przypadają na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin jest krótszy niż dwa lata.

Wskazany powyżej art. 115 k.c. odnosi się do sposobu obliczania terminu w przypadku, gdy jego koniec jest oznaczony na dzień wolny od pracy lub na sobotę. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin ten upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

W tym świetle wskazane powyżej zagadnienie prawne, będące przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, można sprowadzić do odpowiedzi na pytanie „czy bieg terminu przedawnienia przypadający na dzień ustawowo wolny od pracy (lub na sobotę) powinien zostać przedłużony tak, aby przypadał na następny dzień, który nie jest dniem wolnym od pracy”.

Sąd Najwyższy uznał, iż kluczowe znacznie ma wykładnia językowa przedmiotowych przepisów Kodeksu cywilnego. Wskazał on, iż przedmiotem art. 115 k.c. są terminy w zakresie czynności prawnych, a nie terminów przedawnienia. Na korzyść takiego rozwiązania przemawia także art. 118 k.c., zgodnie z którym koniec terminów przedawnienia przypada na koniec roku kalendarzowego bez względu na to, czy jest to dzień wolny od pracy.

Dlatego też, w ocenie Sądu Najwyższego, przepis art. 115 k.c. nie ma zastosowania do upływu terminu przedawnienia, a to oznacza, że jeśli termin na wniesienie pozwu (w związku z upływem terminu przedawnienia) przypada na dzień ustawowo wolny od pracy lub w sobotę, to nie można zwlekać ze złożeniem czy wysłaniem pozwu aż do poniedziałku. Stanowisko Sądu Najwyższego koresponduje z celem instytucji przedawnienia, która ma dyscyplinować wierzyciela do działania, a dłużnika nie pozostawiać w niepewności co do tego czy wierzyciel będzie dochodził od niego roszczeń na drodze sądowej. Poza tym przepisy dotyczące instytucji przedawnienia powinny być wykładane ściśle.

Praktyczne znaczenie przedmiotowej uchwały będzie widoczne w przypadku roszczeń, których termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata (jak np. art. 229 k.c. przewidujący termin roczny na roszczenia właściciela od samoistnego posiadacza liczony od dnia zwrotu rzeczy), czy też roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej (których termin przedawnienia jest zawieszony przez czas trwania postępowania pojednawczego).