Kontrole podatkowe i celno-skarbowe mogą przyjść bez zapowiedzi

Rok 2024 potwierdza jedno: organy podatkowe znacznie zwiększyły tempo i skuteczność swoich działań kontrolnych. Dane z dostępnych analiz i raportów rynkowych wskazują wyraźnie, że podatnicy – niezależnie od wielkości działalności – muszą być gotowi na bardziej precyzyjne, intensywne i niespodziewane kontrole.

Zmieniające się podejście administracji skarbowej sprawia, że dotychczasowe praktyki bezpieczeństwa podatkowego mogą nie być wystarczające. Obecnie nie tylko liczba, ale przede wszystkim jakość i efektywność kontroli budzą szczególne zainteresowanie i niepokój przedsiębiorców.

Pobierz artykuł

Nie czekaj na zawiadomienie – w większości przypadków nie nadejdzie

Jedną z najbardziej zauważalnych tendencji w 2024 roku jest rezygnacja z uprzedniego informowania podatników o planowanej kontroli. Tylko 14,6% kontroli podatkowych było poprzedzonych zawiadomieniem, co oznacza, że w ponad 80% przypadków kontrola pojawia się niespodziewanie – często w trakcie codziennej działalności operacyjnej, bez możliwości wcześniejszego przygotowania.

To duża zmiana względem praktyk z lat poprzednich i sygnał, że reaktywne podejście do kontroli przestaje być skuteczne. Przedsiębiorstwa muszą być gotowe na audyt podatkowy w każdej chwili – najlepiej poprzez regularne działania prewencyjne.

Skuteczność kontroli osiąga rekordowe poziomy

Zgodnie z ogólnodostępnymi analizami przeprowadzonymi przez firmy doradcze oraz organizacje biznesowe, w 2024 roku:

• przeprowadzono 6,6 tys. kontroli celno-skarbowych, w ramach których wykryto zaległości na łączną kwotę 4,44 mld zł,
• urzędy skarbowe przeprowadziły 10,6 tys. kontroli podatkowych, z czego aż 98,2% zakończyło się wykryciem nieprawidłowości,
• skuteczność kontroli celno-skarbowych osiągnęła 93,8%,
• ponad 46% kontroli celno-skarbowych przekształca się w postępowania podatkowe, co znacząco zwiększa obciążenia organizacyjne i ryzyko finansowe firm.

Dodatkowo, pomimo mniejszej liczby kontroli w porównaniu do lat poprzednich, wykrywane zaległości są coraz wyższe. Warto również zauważyć, że akcyza, choć kontrolowana znacznie rzadziej (zaledwie 1% kontroli), odpowiada aż za 16% wykrytych zaległości – co wyraźnie pokazuje, że ten obszar może stanowić poważne źródło ryzyka.

Czynności sprawdzające – cichy, ale skuteczny instrument kontroli

Na szczególną uwagę zasługuje rosnące znaczenie czynności sprawdzających. Choć są mniej sformalizowane niż klasyczne kontrole, ich skala i skutki są równie poważne. W 2024 roku przeprowadzono ponad 2,1 miliona takich czynności, wykrywając zaległości podatkowe o wartości 6,60 mld zł – więcej niż łączna kwota zaległości stwierdzonych w ramach kontroli podatkowych i celno-skarbowych razem wziętych.

To dowód na to, że nawet bez rozpoczęcia formalnej kontroli fiskus potrafi skutecznie weryfikować rozliczenia – i wyciągać z tego konsekwencje.

Długość postępowań nadal problemem – także dla stabilności biznesu

Choć widać tendencję do skracania czasu trwania kontroli, to w praktyce nadal są to postępowania długotrwałe. Średni czas kontroli w 2024 roku:

• dla podatku PIT – ok. 200 dni,
• dla akcyzy – aż 275 dni.

To nie tylko czasochłonne, ale także kosztowne – angażuje zasoby wewnętrzne, wstrzymuje decyzje strategiczne i zwiększa stres związany z niepewnością co do wyniku kontroli.

Dodatkowo, dane pokazują, że ponad połowa sporów z organami podatkowymi kończy się w sądzie – co potwierdza, że ustalenia fiskusa nie zawsze są jednoznaczne, a interpretacje przepisów mogą być przedmiotem poważnych rozbieżności.

Które podatki są na celowniku?

W 2024 roku główne obszary zainteresowania organów podatkowych to:

• VAT – 52% kontroli,
• PIT – 37,2%,
• CIT – 9,8%,
• Akcyza – 1%, ale aż 16% wszystkich wykrytych zaległości.

To wyraźny sygnał, że organy koncentrują się nie tylko na najpopularniejszych podatkach, ale również na tych, które potencjalnie generują wysokie zaległości – nawet przy mniejszej liczbie podmiotów.

Dlaczego warto działać z wyprzedzeniem? – kluczowe kroki prewencyjne

W obecnych realiach rynkowych, brak przygotowania na kontrolę podatkową to realne ryzyko operacyjne. Dlatego kluczowe jest, aby działania prewencyjne nie były jednorazowym „audytem przed kontrolą”, ale stałym elementem zarządzania ryzykiem podatkowym.

Co warto wdrożyć?

1. Audyt podatkowy

Regularna weryfikacja obszarów takich jak:

• VAT – faktury, korekty, transakcje zagraniczne;
• PIT/CIT – koszty, analiza umów, amortyzacja, ulgi;
• PCC – pożyczki, aporty, umowy cywilnoprawne;
• podatki lokalne – w tym podatek od nieruchomości.

2. Audyt MDR

Błędne lub pominięte zgłoszenia mogą skutkować wysokimi karami. Audyt pozwala zidentyfikować obowiązki raportowe, zanim pojawi się problem.

3. Stałe doradztwo podatkowe

Dzięki bieżącemu monitorowaniu zmian w przepisach oraz interpretacjach, możliwe jest dostosowanie działań firmy zanim dojdzie do nieprawidłowości.

Jak możemy pomóc?

Dziś kontrola może przyjść bez zapowiedzi. Jej skutki mogą być dotkliwe – nie tylko finansowo, ale też wizerunkowo i organizacyjnie. Dlatego warto działać zawczasu.

W AXELO wspieramy przedsiębiorców w zakresie kompleksowego bezpieczeństwa podatkowego. Nasze działania obejmują w szczególności:

• audyty VAT, PIT, CIT, PCC i podatków lokalnych,
• analizę obowiązków raportowych MDR,
• stałe doradztwo w zakresie bieżących rozliczeń,
• reprezentację podczas kontroli i postępowań podatkowych,
• przygotowanie strategii postępowania w razie sporu z organami.

Skontaktuj się z naszym zespołem – wspólnie ocenimy skalę ryzyk i przygotujemy działania, które realnie ochronią Twoją firmę przed skutkami niespodziewanych kontroli.