Ustawa o fundacji rodzinnej opublikowana

W dniu 21 lutego 2023 r. w Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, a więc w dniu 22 maja 2023 r.

Zasadniczym celem ustawy jest wzmocnienie narzędzi prawnych do przeprowadzenia procesów sukcesyjnych poprzez dodatnie do systemu prawa instytucji fundacji rodzinnej jako podmiotu służącego do gromadzenia rodzinnego majątku i pozwalającego na zatrzymanie go w kraju na wiele pokoleń. Fundacja rodzinna w założeniu ma ułatwić procesy sukcesyjne w firmach rodzinnych i zabezpieczać interesy majątkowe członków rodziny.

Ustawa reguluje kwestie organizacji i funkcjonowania fundacji rodzinnej, w tym prawa i obowiązki fundatora i beneficjenta. Wprowadza ponadto regulacje w zakresie prawa do zachowku oraz reguły opodatkowania w związku z ustanowieniem, działalnością i rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Zgodnie z ustawą, fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia majątku, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Krąg beneficjentów fundacji rodzinnej oraz zakres ich uprawnień będzie ustalany przez fundatora. Dla utworzenia fundacji konieczne będzie sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego albo testamentu, obejmującego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej.

Działalność gospodarcza

Ustawa określa katalog czynności, które fundacja rodzina będzie mogła wykonywać w ramach działalności gospodarczej. Fundacja rodzinna będzie mogła wykonywać działalność gospodarczą tylko w zakresie:

• zbywania mienia, którego fundacja będzie posiadaczem lub właścicielem, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia na innej podstawie;
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielaniu pożyczek spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna będzie posiadać udziały lub akcje i spółkom osobowym, w których będzie uczestniczyć jako wspólnik, a także beneficjentom fundacji;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z jej działalnością;
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
• gospodarki leśnej.

Opodatkowanie

Fundacje rodzinne jako podmioty nabywające osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, podlegać będą zasadom opodatkowania określonym w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Najważniejsze zasady regulujące opodatkowanie fundacji rodzinnych:

• Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie będzie opodatkowane (brak PCC i CIT w tym zakresie).
• Fundacja rodzinna będzie płacić CIT 15% pobierany dopiero w momencie przekazywania środków beneficjentom (brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów i amortyzacji).
• Beneficjenci będący osobami fizycznymi, jako podatnicy PIT, będą zwolnieni z podatku, jeśli będą fundatorem oraz jego małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, pasierbem, ojczymem lub macochą (najbliższa rodzina – tzw. „grupa zerowa” w ustawie o podatku od spadków i darowizn). Pozostali zapłacą 15% PIT.
• W konsekwencji, w momencie przekazania świadczeń fundatorowi lub beneficjentom, fundacja rodzinna zobowiązana będzie do zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych w wysokości 15%. Beneficjenci będą musieli uiścić od otrzymanej kwoty 15% PIT, chyba że będą w grupie zerowej, zwolnionej z podatku.
• Beneficjenci będący organizacjami pozarządowymi będą płacić CIT na dotychczasowych zasadach, w tym będą mogli skorzystać z obowiązującego zwolnienia przedmiotowego.

Zachowek

Ustawa wprowadza ponadto modyfikacje dotyczące prawa do zachowku. Zgodnie z ustawą, przy obliczaniu zachowku nie będzie doliczać się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej, wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą. Przewidziano ponadto możliwość odroczenia terminu płatności zachowku, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach jego obniżenia, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku.

Mając na uwadze fakt, że ustawa o fundacji rodzinnej wejdzie w życie już za 3 miesiące, warto już teraz podjąć czynności przygotowawcze związane z procedurą ustalenia zasad funkcjonowania i założenia fundacji rodzinnej.

---------

Nasi doradcy przygotowali opracowanie zawierające najistotniejsze informacje dotyczące ustawy i fundacji rodzinnej. Zachęcamy do zapoznania się z materiałem (link) oraz do rozmowy z naszymi ekspertami, którzy udzielą odpowiedzi na pojawiające się pytania i wyjaśnią wątpliwości, a także doradzą w sprawach związanych z założeniem fundacji rodzinnej.

Kontakt

Dariusz Domagalski - wspólnik zarządzający, radca prawny / d.domagalski@axelo.pl

Eryk Malewski - partner, adwokat / e.malewski@axelo.pl

Iwona Stasicka - radca prawny / i.stasicka@axelo.pl