Fundacja rodzinna – zmiany w projekcie ustawy

W dniu 8 listopada 2022 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji ukazała się III wersja projektu ustawy o fundacji rodzinnej, przygotowanego przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii we współpracy z Ministerstwem Finansów.

Celem ustawy jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instytucji fundacji rodzinnej, która w założeniu ma ułatwić procesy sukcesyjne w firmach rodzinnych i zabezpieczać interesy majątkowe członków rodziny. Zgodnie z projektem fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia majątku, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Krąg beneficjentów fundacji rodzinnej oraz zakres ich uprawnień będzie ustalany przez fundatora. Dla utworzenia fundacji konieczne będzie sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego albo testamentu, obejmującego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej.

Najważniejsze zmiany, które zostały przewidziane w projekcie ustawy zakładają: umożliwienie fundacji dokonywania określonych czynności z zakresu działalności gospodarczej w ramach zarządzania majątkiem i inwestowania, zmiany w zasadach opodatkowania dochodów fundacji z zysków kapitałowych (dywidend) i odsetek oraz modyfikacje przepisów dotyczących prawa do zachowku.

Działalność gospodarcza

Nowa wersja projektu określa katalog czynności, które fundacja rodzina będzie mogła wykonywać w ramach działalności gospodarczej. Zgodnie z projektem, fundacja rodzinna będzie mogła wykonywać działalność gospodarczą tylko w zakresie:

• zbywania mienia, którego fundacja będzie posiadaczem lub właścicielem, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia na innej podstawie;
• przystępowania i uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze mających swoją siedzibę w kraju lub zagranicą;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielaniu pożyczek spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna będzie posiadać udziały lub akcje i spółkom osobowym, w których będzie uczestniczyć jako wspólnik, a także beneficjentom fundacji;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z jej działalnością;
• prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Mając na uwadze fakt, że tylko określony w ustawie zakres działalności będzie korzystał ze zwolnień podatkowych, a wykroczenie poza ten zakres wiązać się będzie z utratą zwolnienia, konieczne będzie dokładne monitorowanie prowadzonej przez fundację działalności.

Zasady opodatkowania fundacji rodzinnej

Fundacje rodzinne jako podmioty nabywające osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, podlegać będą zasadom opodatkowania dochodów osób prawnych.

Najważniejsze zasady regulujące opodatkowanie fundacji rodzinnych:

• Wniesienie aktywów do fundacji będzie neutralne podatkowo dla fundatora
• Fundacje rodzinne zostaną, co do zasady, objęte zwolnieniem od podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie oznacza, że fundacja rodzinna nie będzie opodatkowywać podatkiem dochodowym dywidend i innych zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których będzie właścicielem lub udziałowcem. Będzie więc mogła bez opodatkowania sprzedawać akcje / udziały w spółkach i otrzymywać odsetki od lokat bankowych. Opodatkowanie wystąpi jednak w dwóch sytuacjach:
  • w razie wypłaty świadczeń fundatorowi lub beneficjentom (15% CIT),
  • w przypadku prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej w zakresie innym, niż wskazany w ustawie (19% CIT).
• Środki pochodzące z tych źródeł zostaną opodatkowane po stronie beneficjentów, w przypadku otrzymania przez nich świadczenia od fundacji rodzinnej. Przychody uzyskiwane od fundacji przez fundatora oraz jego najbliższą rodzinę, czyli małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę będą zwolnione z PIT. Wypłacane im świadczenia opodatkowane będą 15% podatkiem CIT. W przypadku pozostałych beneficjentów będących osobami fizycznymi wypłacane im świadczenie zostanie objęte zarówno 15% CIT, jak i 15% PIT.
• Świadczenia otrzymywane przez fundatora i beneficjentów fundacji nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn ani daniną solidarnościową.

Zachowek

Projekt zakłada, że przy obliczaniu zachowku nie będzie doliczać się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą.

Projekt przewiduje także możliwość odroczenia terminu płatności zachowku, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach jego obniżenia, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku.

Projekt ustawy znajduje się obecnie na etapie opiniowania w rządzie. Planowany termin wejścia w życie przepisów o fundacji rodzinnej to I kwartał 2023 r.

Kontakt

Kinga Zając. aplikant radcowski / E: k.zajac@axelo.pl