Duże zmiany w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym

07.12.2021 | PRZEKSZTAŁCENIA I RESTRUKTURYZACJE

W związku ze zmianami przepisów ustawy Prawo restrukturyzacyjne, z dniem 1 grudnia 2021 r. zniknęło uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu (tzw. „covidówka”), a w jego miejsce pojawiło się – już na stałe – zmodyfikowane postępowanie o zatwierdzenie układu. Od 1 grudnia zaczął także działać długo wyczekiwany Krajowy Rejestr Zadłużonych. Co nowe rozwiązania oznaczają dla uczestników postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych?

Niezwykle popularna ostatnimi czasy „covidówka”, czyli uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu, wprowadzone w tzw. Tarczy 4.0, z dniem 1 grudnia 2021 r. zniknęło z porządku prawnego, zaś w jego miejsce – już jako stałe postępowanie, uregulowane w ustawie Prawo restrukturyzacyjne – wprowadzono dość mocno zmodyfikowane postępowanie o zatwierdzenie układu. Skutki nowej regulacji oczywiście będzie można ocenić za jakiś czas, niemniej pierwsze wrażenie jest takie, że może nie być już to tak atrakcyjny instrument dla przedsiębiorców, którzy popadli w problemy finansowe, jak było to w przypadku uproszczonej restrukturyzacji i obecnie nieco częściej przedsiębiorcy mogą decydować się na inne typy postępowań restrukturyzacyjnych.

Po pierwsze, w nowych przepisach brakuje rozwiązania znanego z Tarczy 4.0 w kwestii wyłączenia odpowiedzialności członków zarządu. Art. 25 Tarczy 4.0 przewidywał bowiem wyłączenie odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w skutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w odpowiednim terminie oraz za zobowiązania i zaległości podatkowe w sytuacji, gdy w terminie przewidzianym do złożenia wniosku o upadłość doszło do obwieszczenia o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Takie rozwiązanie nie znalazło się w znowelizowanych przepisach ustawy Prawo restrukturyzacyjne, co oznacza, że odpowiedzialność członków zarządu, o której mowa powyżej, jest wyłączona dopiero w momencie zatwierdzenia układu, co prowadzi z kolei do wniosku, że do takiego zatwierdzenia musi dojść przed upływem terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. To natomiast może być problematyczne, biorąc pod uwagę czas potrzebny na przeprowadzenie procedury zatwierdzenia układu - zakładając oczywiście, że uzyska on akceptację wierzycieli.

Po drugie, dłużnik może przeprowadzić postępowanie o zatwierdzenie układu tylko raz na 10 lat. W razie stwierdzenia, że w ciągu ostatnich 10 lat dłużnik prowadził takie postępowanie, albo w tym samym okresie umorzono postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone wobec dłużnika (za wyjątkiem, gdy na takie umorzenie wyraziła zgodę rada wierzycieli), postępowania o zatwierdzenie układu otworzyć nie można. Wydaje się, że tak długi okres wyłączenia z możliwości prowadzenia tego typu postępowania nie jest przystosowany do dzisiejszych realiów gospodarczych i często zmieniającej się koniunktury, zatem postulowane byłoby skrócenie tego okresu.

Oprócz pewnych minusów, nowelizacja przepisów wprowadza jednak również zmiany korzystne dla dłużników. Utrzymany został zakaz prowadzenia wobec dłużnika po wszczęciu postępowania o zatwierdzenie układu egzekucji, jak również zakaz wypowiadania często kluczowych z punktu widzenia możliwości dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa umów najmu i dzierżawy. Co bardzo istotne, nowe przepisy implementują do postępowania o zatwierdzenie układu rozwiązanie znane dotychczas z postępowania sanacyjnego, tj. możliwość uchylenia zajęć egzekucyjnych i zabezpieczających dokonanych przed dniem otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu, co może skutkować np. obowiązkiem uchylenia zajęcia rachunku bankowego dokonanego przez komornika. Takiej możliwości nie przewidywały przepisy Tarczy 4.0 w uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu, zatem zmiany w tym zakresie są niewątpliwie korzystne dla dłużników.

Jako najbardziej rewolucyjne należy jednak ocenić rozwiązanie wprowadzone ustawą z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych i niektórych innych ustaw. Od dnia 1 grudnia 2021 r., po kilkuletnich próbach, zaczął bowiem funkcjonować Krajowy Rejestr Zadłużonych, czyli w pełni zinformatyzowany, jawny, bezpłatny i powszechnie dostępny system informacji o dłużnikach, na kształt funkcjonującego od wielu lat Krajowego Rejestru Sądowego. System ten zmienia zasady dostępu do informacji o sytuacji majątkowej uczestników obrotu gospodarczego, wcześniej dość trudno weryfikowalnej. W KRZ ujawnia się informacje o prowadzonych wobec przedsiębiorców postępowaniach restrukturyzacyjnych, ogłoszeniu upadłości, orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, a także upadłości konsumenckiej czy postępowaniach egzekucyjnych dotyczących należności alimentacyjnych oraz postępowaniach egzekucyjnych umorzonych ze względu na brak majątku. System zawiera sygnaturę sprawy, wskazanie sędziego-komisarza i szereg innych informacji o przebiegu danego postępowania. Podkreślić należy, że do KRZ trafią tylko dane nowych dłużników, natomiast wszystkie postępowania wszczęte przed dniem 1 grudnia zostaną zakończone na dotychczasowych zasadach.

Co istotne, od dnia 1 grudnia 2021 r. każdy doradca restrukturyzacyjny pełniący w postępowaniu restrukturyzacyjnym funkcję nadzorcy czy zarządcy będzie musiał założyć konto w KRZ, służące do komunikacji z sądem w toku prowadzonego postępowania. Większość dokumentacji będzie zatem składana w formie elektronicznej, co powinno wpłynąć na przyśpieszenie całego procesu restrukturyzacji.

Oczywiście kluczowe jest, czy przygotowany system informatyczny spełni oczekiwania uczestników postępowań w zakresie funkcjonalności i ergonomiczności – jeśli tak, szykuje się długo wyczekiwany przełom w zasadach prowadzenia postępowań upadłościowych/restrukturyzacyjnych i dostępu do informacji odnośnie ich przebiegu.