Ustawa o systemie kaucyjnym została opublikowana

W dniu 12 września w Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, zwana również ustawą o systemie kaucyjnym.

Ustawa częściowo wdraża przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.

Zgodnie z ww. ustawą, system kaucyjny zostanie wprowadzony w Polsce 1 stycznia 2025 r. Jak wskazuje ustawodawca nowe rozwiązania mają zwiększyć poziom selektywnego zbierania odpadów i pozytywnie wpłynąć na środowisko.

Z ustawą o systemie kaucyjnym będzie musiała się zmierzyć w szczególności branża rozlewnicza, dla której dostosowanie się nowej sytuacji prawnej będzie wiązało się z dużymi kosztami.

Z uwagi na długi okres prac nad nowymi przepisami, przedsiębiorcy na dostosowanie się do nowych norm mają niewiele ponad rok. Naruszenie obowiązków ustawowych będzie wiązało się z nałożeniem kar pieniężnych.

Systemem kaucyjnym zostały objęte butelki na napoje z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku o pojemności do 3 l, butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l oraz metalowe puszki na napoje o pojemności do 1 l.

Mimo apeli ze strony branży spożywczej, w ostatecznym kształcie ustawy pominięto kwestie wyłączenia z systemu kaucyjnego opakowań szklanych wielokrotnego użytku, możliwości równoległego prowadzenia zbiórki opakowań w 2025 r. - samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji odzysku opakowań czy zwolnienia kaucji na opakowania jednorazowego lub wielokrotnego użytku z podatku VAT.

Brak uregulowania limitu wprowadzających i brak ścisłego określenia ram systemowych może wiązać się z dużym chaosem i narażać podmioty z branży rozlewniczej i branż towarzyszących na wysokie koszty startu systemu kaucyjnego.

Ustawa wprowadza między innymi następujące obowiązki:

• na wprowadzających lub grupy wprowadzających produkty w opakowaniach: ustanowienie podmiotu reprezentującego – odpowiedzialnego za utworzenie i prowadzenie systemu kaucyjnego i zawarcia z nim umowy. Ustawa nie wprowadza limitów w zakresie liczby tworzonych systemów kaucyjnych;
• na przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni handlowej nie większej niż 200 m2, w której użytkownikom końcowym są oferowane produkty będące napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym: uczestnictwa w systemie kaucyjnym w zakresie co najmniej pobierania kaucji. Wspomniany podmiot może również uczestniczyć w systemie kaucyjnym w zakresie zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych;
• na przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni handlowej powyżej 200 m2, w której użytkownikom końcowym są oferowane produkty będące napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym: uczestnictwa w systemie kaucyjnym w zakresie co najmniej pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych;
• na przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 2000 m2: prowadzenia na własny koszt, selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych po produktach w opakowaniach, które znajdują się w ofercie handlowej tej jednostki, według rodzajów opakowań, z których powstały odpady, z wyłączeniem opakowań objętych systemem kaucyjnym;

Ustawa o systemie kaucyjnym wprowadza minimalny poziom selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych – w 2025 r. na poziomie 77 %, w 2026 r – 81%, w 2027 – 84 %, w 2028 – 87 %, a w roku 2029 i latach następnych – 90 %. Do osiągniętych poziomów selektywnego zbierania wliczane będą jedynie opakowania i odpady opakowaniowe selektywnie zebrane w ramach systemu kaucyjnego. W przypadku niedotrzymania ww. poziomów wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje zostanie zobowiązany do wniesienia opłaty produktowej – maksymalna stawka opłaty produktowej dla opakowań wynosi 25 zł za 1 kilogram.

Na przedsiębiorcach będzie również ciążył obowiązek oznakowania produktu wskazującego na objęcie opakowania systemem kaucyjnym oraz określającego wysokość kaucji – oznakowanie powinno być wyraźne, widoczne, czytelne i trwałe, kontrastować z tłem oraz znajdować się na etykiecie produktu.