Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiada zmiany w ustawie o systemie kaucyjnym

Podczas konferencji „System kaucyjny – postulowane zmiany”, która odbyła się 7 marca 2024 r. Wiceminister Klimatu i Środowiska Anita Sowińska zapowiedziała wprowadzenie zmian do ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, zwanej ustawą o systemie kaucyjnym. Część propozycji przedstawionych podczas konferencji wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez przedsiębiorców. Zostały one opracowane przez resort w porozumieniu z przedstawicielami producentów napojów, opakowań, butelkomatów, jak również przedstawicielami branż recyklingu oraz reprezentującą handel detaliczny, a także stroną samorządową i społeczną.

Zmiany proponowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska mają dotyczyć:

• zwolnienia kaucji na opakowania jednokrotnego i wielokrotnego użytku z podatku VAT. Postulat ten był wielokrotnie zgłaszany przed przedsiębiorców na etapie prac legislacyjnych nad projektem ustawy o systemie kaucyjnym. W przypadku objęcia kaucji na opakowania podatkiem VAT, konsumenci oprócz kaucji zapłaciliby dodatkowy podatek w wysokości 23 %;
• pobierania kaucji na opakowania na kilku etapach - w całym łańcuchu sprzedaży. W świetle obowiązujących regulacji kaucja ma być pobierana raz, przykładowo w punkcie sprzedaży detalicznej, który sprzeda napój konsumentowi. Po zmianie proponowanej przez Ministerstwo kaucję ma pobierać m.in. producent napoju sprzedający towar hurtownikowi, kolejno hurtownik od sklepu, do którego dostarcza towar, natomiast na końcu łańcucha sprzedaży kaucja ma być pobierana od kupującego napój i później zwracana mu przy odbiorze butelki czy puszki. Przyjęcie ww. rozwiązania oznacza włączenie w proces pobierania opłaty restauracji i kawiarni;
• wysokości kaucji pobieranej m.in. od butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Kaucja za opakowania plastikowe i puszki metalowe ma wynieść 50 groszy, a za butelki szklane wielokrotnego użytku 1 zł. W projekcie rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym opublikowanym na stronie Rządowego Centrum Legislacji w dniu 22 listopada 2023 r. wskazano, że kaucja za jedną sztukę opakowania miałaby wynieść 0,50 zł dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych, puszek metalowych o pojemności do 1 litra, butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Propozycja Ministerstwa przedstawiona podczas konferencji oznacza w praktyce podwyższenie wysokości opłaty za butelki szklane wielokrotnego użytku względem kwoty wskazanej w projekcie powołanego rozporządzenia;
• obowiązku przyjmowania szklanych opakowań wielokrotnego użytku przez małe sklepy, które sprzedają takie napoje. Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o systemie kaucyjnym zakładają, że puste butelki będą odbierały wyłącznie duże sklepy o powierzchni powyżej 200 m2. Mniejsze punkty sprzedaży detalicznej miały przystępować do systemu kaucyjnego na zasadach dobrowolności;
• przesunięcia o rok obowiązku zbiórki opakowań po mleku i produktach mlecznych – ma on obowiązywać od początku 2026 r.;
• przyjęcia wspólnego symbolu opakowania zwrotnego umieszczanego na butelce czy puszce oraz kodu kreskowego.

System kaucyjny zostanie wprowadzony w Polsce 1 stycznia 2025 r. Ma on zwiększyć poziom selektywnego zbierania odpadów i pozytywnie wpłynąć na środowisko. Z uwagi na długi okres prac nad przepisami, przedsiębiorcom na dostosowanie się do nowych regulacji pozostało niewiele czasu. Mimo postulatów zgłaszanych przez przedstawicieli branż, Ministerstwo Klimatu i Środowiska nie zdecydowało się na przesunięcie terminu wprowadzenia systemu kaucyjnego (z wyjątkiem obowiązku zbiórki opakowań po mleku i produktach mlecznych). W dalszym ciągu wątpliwości przedsiębiorców budzą kwestie związane z powołaniem operatorów systemu kaucyjnego czy objęcia systemem szklanych butelek wielokrotnego użytku, gdyż zdaniem przedstawicieli branż rozlewniczej i browarniczej, nowe regulacje mogą negatywnie wpłynąć na funkcjonujący już systemu zwrotu butelek.