Zasady ustanawiania pełnomocnika szczególnego

29.04.2022 | PODATKI

Zgodnie z art. 138e Ordynacji podatkowej pełnomocnictwo szczególne upoważnia do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego. Każda strona może działać w sprawie przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Dla wykazania, że strona ustanowiła pełnomocnika, niezbędne jest złożenie do akt danej sprawy dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo szczególne udzielone na piśmie składa się do akt sprawy w oryginale lub jako notarialnie poświadczony odpis.

Powyższe przepisy są istotne z praktycznego punktu widzenia, gdyż doręczenie urzędowego pisma niewłaściwej osobie, tj. podatnikowi zamiast pełnomocnikowi, nie wywołuje skutków prawnych - zgodnie z uchwałą NSA powziętą w składzie 7 sędziów z dnia 7 marca 2022 r., I FPS 4/21.

Na gruncie wskazanej powyżej regulacji odnośnie do upoważnienia do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej należącej do właściwości organu podatkowego powstał jednak problem, a mianowicie - czy pełnomocnictwo szczególne udzielane jest jedynie do konkretnego etapu postępowania, czy raz ustanowione wiąże na wszystkich etapach (we wszystkich instancjach) dotyczących jednego zobowiązania podatkowego. Cześć sądów twierdziła, iż złożone na etapie kontroli podatkowej pełnomocnictwo zawierające upoważnienie do reprezentowania strony na etapach kontroli podatkowej i ewentualnego postępowania podatkowego lub postępowania zabezpieczającego, wywoływać będzie skutki prawne jedynie w ramach prowadzonej przez organ kontroli podatkowej. Natomiast w orzecznictwie występował również pogląd zakładający, że raz ustanowione pełnomocnictwo może być automatycznie skuteczne również na etapie późniejszego postępowania podatkowego.

W związku z powyższymi rozbieżnościami NSA w dniu 25 kwietnia 2022 r. podjął uchwałę (sygn. akt: II FPS 1/22), w której stwierdził, iż termin „w sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego” może obejmować każdą sprawę należącą do właściwości organu podatkowego, jednak skutek procesowy pełnomocnictwa szczególnego następuje dopiero w momencie złożenia aktu tego pełnomocnictwa w danym trybie postępowania. W związku z tym, pełnomocnictwo szczególne należy złożyć do akt odrębnie w trakcie czynności sprawdzających, odrębnie w kontroli podatkowej, kolejny raz w postępowaniu podatkowym oraz w postępowaniu zabezpieczającym.

Z uwagi na powyższe należy podkreślić, iż jeżeli podatnik nie chce za każdym razem w różnych trybach składać pełnomocnictwa szczególnego do akt postępowania, to może udzielić pełnomocnictwa ogólnego. Zakres tego pełnomocnictwa obejmuje jednak wszystkie sprawy podatnika, nie tylko postępowania podatkowe, dlatego nie każda osobą będzie chciała przekazać do dyspozycji mocodawcy tak szerokie uprawnienia.

Warto mieć na uwadze, iż przedmiotowe przepisy zawierają pewnego rodzaju lukę prawną, gdyż w przypadku kontroli celno-skarbowej ustawodawca przewidział w art. 83 ust. 1b ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej regulację zakładającą, że pełnomocnictwo szczególne, złożone podczas kontroli celno-skarbowej, zachowuje skuteczność także w trakcie postępowania podatkowego przekształconego z kontroli celno-skarbowej. W tym zakresie pomiędzy przepisami Ordynacji podatkowej oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej brak jest spójności.