Sąd karny nie uchroni przed zapłatą podatku

24 stycznia 2023 r. NSA wydał wyrok (sygn. akt II FSK 1532/20), w którym wyraził tezę, iż związek pomiędzy postępowaniem podatkowym a postępowaniem karnym jest jedynie związkiem faktycznym, który nie implikuje konieczności powstrzymania postępowania podatkowego do czasu rozstrzygnięcia postępowania karnego, a ewentualny wyrok uniewinniający nie wywiera bezpośredniego wpływu na wynik sprawy sądowo administracyjnej. Nie jest on także wiążący dla organu administracji publicznej załatwiającego sprawę administracyjną czy podatkową, co oznacza, że ma on możliwość, a nawet obowiązek ustalenia stanu faktycznego w sprawie we własnym zakresie.

Fikcyjne faktury

Stan faktyczny dotyczył trzech firm, którym zarzucono udział w procederze wystawiania fikcyjnych faktur.

Spółka A zajmowała się kupnem i sprzedażą mięsa, a uprawienia do jego rozbioru miała firma B. Pomiędzy spółkami istniały powiązania rodzinne, a obie firmy zarejestrowane były pod tym samym adresem. Natomiast spółka C podpisała ze spółką B umowę najmu pracowników.

W roku 2016 spółka B wystawiła spółce A 12 faktur na łączną kwotę prawie 750 tys. zł. Jednakże w toku postępowania fiskus ustalił, iż spółka B nie mogła wykonać usług własnymi siłami, gdyż nie zatrudniała w tym czasie pracowników, a umowę najmu pracowników z spółką C uznał za fikcyjną. Bowiem jak ustalił w toku postępowania organ, spółka C została wykreślona z rejestru podatników VAT w roku 2014 r., natomiast podstawą jej wykreślenia był art. 96 ust. 9 ustawy o VAT.

Ponadto spółka C nie złożyła także żadnej deklaracji VAT ani CIT za rok 2016 r., a dodatkowo nie było o niej informacji w bazach danych ZUS, powiatowego lekarza weterynarii i Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Organom podatkowym nie udało się także podjąć próby kontaktu ze spółką i z jej prezesem.

W konsekwencji powyższego organ uznał, iż wystawione przez B faktury są fakturami fikcyjnymi i nie mają oparcia w dowodach.

Próba zawieszenia

Skarżąc decyzję spółka podniosła potrzebę zawieszenia postępowania, powołując się na art. 201 §  1 pkt. 2 Ordynacji podatkowej w związku z toczącym się równolegle przed sądem rejonowym postępowaniem w sprawie o przestępstwo określone w art. 62 k.k.s, czyli przestępstwem związanym z niewystawianiem faktur, bądź wystawianiem faktur nierzetelnych bądź wadliwych. Spółka argumentowała swoje stanowisko tym, iż jeżeli zarzut się nie potwierdzi, to będzie ona mogła zaliczyć kwestionowane wydatki do kosztów uzyskania przychodów.  

Zarzut zawieszenia postępowania zdaniem NSA bezzasadny

Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił jednak zdania spółki orzekając, iż ewentualny wyrok uniewinniający nie wywiera bezpośredniego wpływu na wynik sprawy sądowo administracyjnej. Zdaniem sądu nie jest on wiążący dla organu podatkowego - organ ma obowiązek ustalenia stanu faktycznego we własnym zakresie. W związku z tym nie uwzględnił potrzeby zawieszenia postępowania, gdyż zawiesza się postępowanie wtedy, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd, a to w ocenie sądu nie ma miejsca w tej sprawie.

Stanowisko NSA niezmienne

Stanowisko NSA wyrażone w wyroku z dnia 24 stycznia 2023 r. nie jest nowością wśród linii orzeczniczej, bowiem tak samo wypowiadał się NSA między innymi w wyroku z dnia 12 lutego 2021 (II FSK 3826/18, z 23 stycznia 2020 r. (II FSK 590/18), z 9 lipca 2019 r. (II FSK 2396/17), z 8 stycznia 2019 r. (I GSK 1289/16), z 4 grudnia 2018 r. (II FSK 3300/16), czy z 16 marca 2018 r. (II FSK 922/16).

W związku z powyższym linia orzecznicza opowiadająca się za tym, iż wyrok uniewinniający nie uwalnia od zapłaty należnego podatku od kilku lat jest jednolita.

Przestroga dla podatników i nie tylko

Jak wynika z wydanego wyroku sąd karny prowadzi postępowanie odrębne, w innym zakresie oraz  przeprowadza dowody samodzielnie np. przesłuchując świadków.

Jednakże prawomocny wyrok skazujący wydany przez sąd karny jest wiążący dla sądu administracyjnego. Bowiem jak stanowi art. 11 p.p.s.a. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny.