NSA: zawieszenia terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale 7 sędziów z dnia 27 marca 2023 r. o sygn. I FPS 2/22 rozstrzygnął kwestię dotyczącą zawieszenia terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych w związku z ustawą covidową, która miała bardzo istotny wpływ na przebieg wielu postępowań podatkowych. Sąd uznał, że zawieszenie terminów przedawnienia, do którego doszło na podstawie (uchylonego po 54 dniach od jego wprowadzenia) art. 15zzr ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, nie dotyczyło terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskazując, że prawo podatkowe to odrębna od prawa administracyjnego gałąź. Dotychczasowa praktyka sądowa w tym zakresie była rozbieżna.

Uchwała ta ma istotne znaczenie dla tych podatników, względem których organy podatkowe prowadząc postępowania za 2016 rok nie zdążyły doręczyć decyzji (ewentualnie decyzji II instancji) przed końcem 2022 roku, gdyż – zgodnie z jej treścią – zobowiązania te przedawniły się z końcem 2022 roku, jako że nie zostały objęte dyspozycją przepisu ustawy covidowej przewidującego zawieszenie terminów przedawnienia w związku z wystąpieniem pandemii.

Celem ustawy covidowej, co NSA podkreślił, było stworzenie sytuacji korzystnej dla podatników, np. wydłużenie terminów dla dokonania obowiązków przewidzianych w przepisach prawa administracyjnego. Gdyby jednak w zakres przepisów prawa administracyjnego włączono przepisy prawa podatkowego, powstałaby sytuacja dla podatników niekorzystna, tj. przedłużająca organom podatkowym czas na działanie i wydanie ewentualnych decyzji o około 2 miesiące. Dlatego też NSA, kierując się interesem podatników, zgodnie z art. 2a Ordynacji podatkowej, orzekł, że prawo finansowe nie stanowi części prawa administracyjnego.

Co jednak z sytuacjami, gdy hipotetyczne zawieszenie terminu przedawnienia byłoby dla podatnika korzystne? Taka sytuacja powinna, również zgodnie z art. 2a Ordynacji podatkowej, być rozstrzygana zgoła odmiennie, tzn. że prawo podatkowe stanowi część prawa administracyjnego.

Ostateczną odpowiedź na to pytanie uzyskamy zapewne dopiero w pisemnym uzasadnieniu uchwały. Już bowiem ustne motywy podjętej uchwały wskazywały na nakaz stosowania dyrektywy rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść podatnika w sposób indywidualny dla każdej sprawy, co zdaje się dopuszczać możliwość uznania, że do zawieszenia terminu przedawnienia doszło, jeżeli byłoby to korzystne dla podatnika, np. w przypadku terminu na złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty.