Negatywne skutki podatkowe rezygnacji z dożywotniej opieki

Dnia 7 lutego 2023 roku NSA wydał wyrok dotyczący wykładni art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT. Sprawa dotyczyła rozwiązania umowy dożywocia i związanych z tym konsekwencji podatkowych. Niestety, wyrok ten jest początkiem negatywnej dla podatników linii orzeczniczej w przedmiotowym zakresie.

Co to jest umowa dożywocia?

Gwoli przypomnienia należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z kodeksem cywilnym, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości, nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie) powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczyć mu wyżywienie, ubrania, mieszkanie, światło i opał, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

W niniejszym stanie faktycznym umowa o dożywocie została zawarta w roku 2017 - na jej mocy podatnik przeniósł na zobowiązaną z tytułu umowy dożywocia ½ udziału w prawie własności nieruchomości składającej się z działki.  

Jednakże w wyniku tego, iż osoba zobowiązana nie dotrzymała wymaganych zobowiązań, na mocy porozumienia strony postanowiły w roku 2019 rozwiązać niniejszą umowę, co doprowadziło do powrotnego przeniesienia na dożywotnika udziału we własności nieruchomości.  Miesiąc po rozwiązaniu umowy dożywotnik  postanowił sprzedać całą nieruchomość wraz z połową udziału, która do niego wróciła.

W wyniku tego zdarzenia senior złożył wniosek o interpretacje podatkową, w której wyraził stanowisko, iż od dochodu ze sprzedaży przedmiotowej działki nie zapłaci podatku. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT zbycie nieruchomości przed upływem pięciu lat od nabycia podlega opodatkowaniu. Jednakże uważał on, iż rozwiązanie umowy dożywocia, które prowadzi do zwrotu gruntu nie oznacza nabycia, bowiem na skutek rozwiązania przedmiotowej umowy doszło do powrotnego przeniesienia własności.

Negatywna interpretacja fiskusa

W odpowiedzi na przedmiotową interpretację Dyrektor KIS nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika argumentując swoje stanowisko tym, iż zawarcie umowy dożywocia wiąże się z odpłatnym zbyciem własności nieruchomości na rzecz innej osoby. Natomiast, jeżeli umowa zostaje rozwiązana, to dochodzi do ponownego nabycia nieruchomości. Zdaniem organu podatnik, aby uniknąć zapłaty podatku, powinien odczekać pięć lat od końca roku, w którym umowa dożywocia została rozwiązana.

Sprawa przed WSA

Stanowisko fiskusa zostało zaskarżone, w konsekwencji czego sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA nie zgodził się z fiskusem, wydając pozytywny dla podatnika wyrok. Sąd zwrócił uwagę, że należy zastosować w tym przypadku wykładnię systemową i celowościową,  a okres pięcioletni powinien być liczony od końca roku, w którym doszło do pierwotnego nabycia.

Wyrok NSA

Jednakże od pozytywnego dla podatnika wyroku dyrektor KIS złożył skargę kasacyjną. Natomiast NSA 7 lutego 2023 roku wydał wyrok, w którym zgodził się ze stanowiskiem fiskusa. NSA podkreślił, że brzmienie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT jest jednoznaczne. Zdaniem Sądu termin pięcioletni należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym doszło do rozwiązania umowy dożywocia, gdyż wtedy senior nabywa nieruchomość. Dodatkowo NSA podkreślił, że powołanie się WSA na wykładnie celowościową jest w niniejszym przypadku błędem.

Kontakt

Gabriela Truniarz, aplikantka adwokacka / g.truniarz@axelo.pl