CBAM – nowy podatek unijny zacznie obowiązywać już w 2023

13 grudnia 2022 r. negocjatorzy z Rady i Paramentu Europejskiego osiągnęli wstępne i warunkowe porozumienie w sprawie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM). W wyniku przedmiotowego mechanizmu ceny importowanych określonych towarów zostaną dostosowane do warunków UE proporcjonalnie do ich śladu węglowego.

Zakres CBAM

CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism) to rodzaj podatku stanowiącego dochód Unii Europejskiej, dostosowujący ceny węgla na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (graniczny podatek węglowy).  Podatek:

• ma być nakładany na towary importowane na obszar celny UE, których wytwarzanie wiąże się z wysokimi emisjami CO2,
• ma na celu ograniczenie przywozu do UE produktów wytwarzanych poza UE – tam gdzie nie obowiązują przepisy ograniczające emisje CO2 i innych gazów cieplarnianych.

Nowa regulacja dotyczyć będzie ściśle określonych, opisanych za pomocą kodów CN towarów, w następujących kategoriach:

• cementu,
• energii elektrycznej i wodoru,
• wyrobów przemysłu hutniczego (żelazo i stal),
• aluminium,
• a także niektórych prekursorów i ograniczonej liczby produktów niższego szczebla.

Rozporządzenie dot. CBAM ma objąć import z całego świata, z wyjątkiem towarów pochodzących z Islandii, Lichtensteinu, Norwegii, Szwajcarii oraz określonych terytoriów, takich jak np. Ceuta czy Livigno, jednakże z zastrzeżeniem spełnienia przez te kraje lub terytoria określonych rozporządzeniem warunków.

Z obowiązków w zakresie CBAM mają być wyłączone przesyłki o wartości rzeczywistej mniejszej niż 150 EUR.

Jakie obowiązki stworzy ten mechanizm?

Na importerów towarów, podlegających CBAM zostaną nałożone następujące obowiązki:

• Konieczność uzyskania statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM w odrębnej procedurze,
• Obowiązek zakupu certyfikatów CBAM, których cena będzie stanowić średnią cen zamknięcia uprawnień w ramach EU ETS na wspólnej platformie aukcyjnej zgodnie z procedurami określonymi w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1031/2020 w odniesieniu do każdego tygodnia kalendarzowego, a także
• Obowiązek składania rocznych deklaracji.

Ponadto Komisja Europejska ma prowadzić unijny centralny rejestr upoważnionych zgłaszających CBAM w formie elektronicznej bazy danych, zawierającej informacje dotyczące posiadanych przez upoważnionych certyfikatów CBAM.

Towary będą mogły być przywożone na obszar celny UE wyłącznie przez zgłaszającego (w rozumieniu unijnego kodeksu celnego) składającego zgłoszenie celne, który został upoważniony przez urząd ds. CBAM.

Upoważnieni zgłaszający będą zobowiązani składać do 31 maja każdego roku deklarację CBAM za rok poprzedni.

Kary za niedopełnienie obowiązków

Na upoważnionych zgłaszających, którzy do 31 maja każdego roku nie przekażą do umorzenia certyfikatów CBAM w liczbie odpowiadającej emisjom wbudowanym związanym z towarami przywiezionymi w poprzednim roku lub przedłożą urzędowi ds. CBAM nieprawdziwe informacje dotyczące rzeczywistych emisji w celu korzystnego indywidualnego potraktowania, zostaną nałożone kary pieniężne równe trzykrotności średniej ceny certyfikatów CBAM w poprzednim roku za każdy certyfikat CBAM, którego upoważniony zgłaszający nie przekazał do umorzenia.

Ponadto, uiszczenie kary nie zwolni upoważnionego zgłaszającego z obowiązku przekazania do umorzenia urzędowi ds. CBAM pozostałych certyfikatów CBAM.

Harmonogram obowiązywania

CBAM zacznie obowiązywać od  października 2023 r. zgodnie z tymczasowym porozumieniem. Początkowo działać będzie uproszczony CBAM. Okres przejściowy ma trwać przez 4 lata w całej UE. W okresie przejściowym podatek będzie obowiązywać bez ,,odpłatności” tzn. że będzie ograniczał się tylko do obowiązku sprawozdawczych (kwartalne sprawozdania dotyczące importowanych produktów i ich ilości oraz emisji związanej z towarami zaimportowanymi, docelowo raportowanie będzie roczne).

Prognozuje się, iż pełny zakres obowiązywania CBAM nastąpi od stycznia 2027 r.

Jednakże, wycofywanie bezpłatnych uprawnień dla sektorów objętych CBAM wymaga jeszcze uzgodnienia w kontekście trwających negocjacji w sprawie EU ETS. Konieczne są również dalsze prace nad środkami zapobiegającymi ucieczce emisji związanej z wywozem.