Kolejny projekt ustawy o ochronie sygnalistów

W kwietniu 2022 r. na stronie rządowego Centrum Legislacji ukazał się nowy, zawierający poprawki ekspertów projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Projekt ten jest już drugą wersją aktu, który ma na celu implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Przyjęcie kolejnego projektu znacząco wydłuża okres procedowania nad wdrożeniem stosownych przepisów krajowych, bowiem zaproponowane zmiany ponownie będą poddane opiniowaniu. Dalsze losy ustawy i jej ostateczny kształt pozostają zatem pod znakiem zapytania. Tymczasem, termin na implementowanie Dyrektywy przez Państwa członkowskie upłynął już w dniu 17 grudnia 2021 roku.

Na czym polega Unijna Dyrektywa?

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa zakłada przede wszystkim wprowadzenie mechanizmu ochrony osób zgłaszających lub ujawniających informacje o naruszeniach prawa uzyskane w związku z wykonywaną pracą przed negatywnymi konsekwencjami i możliwymi działaniami odwetowymi. Na liście osób objętych prawem do ochrony znajdują się pracownicy, ale także osoby współpracujące na innej podstawie prawnej niż umowa o pracę, współpracownicy, osoby wchodzące w skład organu osoby prawnej oraz kandydaci do podjęcia pracy.

Więcej informacji w tym zakresie przekazywaliśmy Państwo w artykułach:

• https://axelo.pl/ochrona-sygnalistow-juz-w-tym-roku.html,
• https://axelo.pl/projekt-ustawy-o-ochronie-sygnalistow-opublikowany.html

Zmiany zaproponowane w nowej wersji projektu

Ustawodawca decydując się na wprowadzenie nowego projektu ustawy, przede wszystkim wziął pod uwagę sugestie i uwagi zgłaszane na etapie opiniowania poprzedniej wersji aktu. Nowa wersja, jest zatem bardziej precyzyjna i klarowna oraz wzajemnie spójna – znaczna część modyfikacji dotyczy właśnie sformułowań, które mają na celu wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych.

Ponadto, projekt   rozszerza katalog osób, do których ustawa może mieć zastosowanie, wskazując wprost takie kategorie podmiotów jak praktykanci, pracownicy tymczasowi, funkcjonariusze służb, żołnierze zawodowi. Dodatkowo, doprecyzowane zostały regulacje dotyczące możliwości i zasad przyjęcia zgłoszeń anonimowych – w szczególności w zakresie ochrony przysługującej osobie, która dokonuje zgłoszenia bez podania danych ją identyfikujących. Jednocześnie, ustawodawca zrezygnował z wyłączenia spod zakresu ustawy przypadków zgłoszeń, które dotyczą wyłącznie interesu samego zgłaszającego.

Bardziej klarowne są także przepisy dotyczące możliwości przyjęcia zgłoszenia ustnego poprzez nagrywaną albo nienagrywaną linię telefoniczną lub inny system komunikacji głosowej lub poprzez bezpośrednie spotkanie. Wyartykułowany został także wyraźnie obowiązek dokumentowania tego rodzaju zgłoszenia.
Dodatkowo, ustawodawca wyraźnie określił obowiązek i czas trwania konsultacji ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników wskazując, że powinny one trać nie krócej niż 7 i nie dłużej niż 14 dni. Skrócono także z 5 lat do 12 miesięcy okres przechowywania danych w rejestrze zgłoszeń, z tym, że obecnie ma on biec od momentu zakończenia działań następczych, a nie jak poprzednio – od momentu przyjęcia zgłoszenia.

Zmianie uległ także sposób definiowania podmiotów dedykowanych do rozpoznawania zgłoszeń i podmiotów które będą upoważnione do podejmowania działań następczych – w drugim przypadku, ustawodawca kładzie nacisk na to, by działania następcze były podejmowane przez podmioty z wewnątrz organizacji.

Analizowany projekt ustawy wprowadza także modyfikacje w stosunku do sankcji, obniżając w niektórych przypadkach górny wymiar ustawowego zagrożenia. Przykładowo, naruszenie zasad poufności zagrożone jest karą roku pozbawienia wolności. Natomiast za niewdrożenie procedur wewnętrznej kara grzywny do 5 tys. zł, a nie jak w pierwotnej wersji – nawet 3 lata pozbawienia wolności.

Uwzględniając powyższe należy zatem wskazać, że zaproponowane zmiany, poza niewielkim, opisanym częściowo powyżej zakresem modyfikacji merytorycznych, mają przede wszystkim charakter redakcyjny, porządkujący i techniczny.

Vocatio legis

Pozytywną zmianą dla adresatów omawianych przepisów, zwłaszcza tych, którzy nie podjęli jeszcze działań w celu wdrożenia stosownych procedur, jest także zmiana wydłużająca vacatio legis z 14 dni do 2 miesięcy, dodając dodatkowy miesiąc na wdrożenie wewnętrznych i zewnętrznych kanałów zgłoszeniowych.

Jednocześnie, podmioty prywatne, na rzecz których pracę wykonuje od 50 do 249 osób w dalszym ciągu mają obowiązek wdrożenia procedury do 17 grudnia 2023 roku.
Niezależnie zatem, od przedłużającego się procesu legislacyjnego warto wdrożyć odpowiednie rozwiązania już teraz, dzięki czemu można odpowiednio przygotować procesy biznesowe na nowe realia prawne.

Zachęcamy do rozmowy z naszymi ekspertami, którzy nie tylko mogą odpowiedzieć na pojawiające się pytania i wyjaśnić wątpliwości, ale także wesprzeć w prawidłowym przygotowaniu podmiotu do wdrożenia regulacji.

Kontakt

Tomasz Bek, partner, radca prawny / E: t.bek@axelo.pl
Katarzyna Matyja, adwokat / E: k.matyja@axelo.pl