Wnoszenie nieruchomości rolnych do fundacji rodzinnych jednak bez uproszczeń

Zaniepokojenie firm rodzinnych narastające wokół procesu legislacyjnego związanego z ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (“Ustawa nowelizująca”), znalazło swój finał wraz z jej podpisaniem przez prezydenta w dniu 28 sierpnia 2023 r.

Przypomnijmy, iż na mocy postanowień art. 136 ustawy o fundacji rodzinnej, wprowadzona została uproszczona procedura wnoszenia do fundacji rodzinnej nieruchomości rolnych wchodzących w skład majątku rodzinnego fundatora. Procedura ta oparta była o wprowadzone do ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego zmiany art. 2a ust. 3 pkt. 1 oraz 2b ust. 4 pkt. 1 stanowiące o wyłączeniu wynikających z przepisów 2a i 2b tejże ustawy ograniczeń, obowiązków i wymogów przewidzianych wobec nabywcy nieruchomości rolnych.

Wyłączenia ta przewidziane zostały w przypadku:

• nabywania nieruchomości rolnych przez fundację rodzinną od jej fundatora lub też beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej, od fundacji rodzinnej,
• a także zbywania nieruchomości rolnej beneficjentowi fundacji rodzinnej, będącemu osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej, jeżeli zbywcą jest fundacja rodzinna.

Ustawa nowelizująca uchyla powyższe przepisy, zrównując tym samym nabycie nieruchomości rolnej przez fundację rodzinną od jej fundatora z innymi osobami prawnymi, które nabywałyby nieruchomość rolną od dowolnej osoby trzeciej.

Wskutek wprowadzanych zmian:

• wniesienie przez fundatora nieruchomości rolnej do utworzonej przez siebie fundacji rodzinnej stanie się bardzo utrudnione;
• jeżeli fundacja rodzinna będzie właścicielem nieruchomości rolnych to, przez okres 5 lat od momentu ich nabycia nie będzie mogła zbyć lub oddać nieruchomości do korzystania swoim beneficjentom, nawet jeżeli będą osobami bliskimi względem fundatora;
• w razie likwidacji fundacji rodzinnej bez zgody KOWR nie będzie możliwe wydanie nieruchomości rolnej beneficjentom tej fundacji rodzinnej, nawet jeżeli będą osobami bliskimi względem fundatora.

W konsekwencji część majątku rodzinnego w postaci nieruchomości rolnych nie będzie mogła być w bezpieczny sposób ulokowana w fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna z założenia ma służyć integracji całego majątku rodzinnego w jednym podmiocie i zabezpieczenie jego składników przed ryzykami związanymi z podziałem pomiędzy różne podmioty, mogącymi nadto prowadzić do jego utraty. Pozbawienie fundacji rodzinnej uproszczonego lokowania i zarządzania nieruchomościami rolnymi bezsprzecznie wpłynie na możliwość spełniania przez nią fundamentalnego celu, dla którego została ona powołana, tj. kumulacji majątku „w jednym ręku”.

Ustawa nowelizująca wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 17 (podstawa ustalenia należności z tytułu czynszu określonego w umowie jako równowartość pieniężna odpowiedniej ilości pszenicy), który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.